علت بی حس شدن پاها از زانو به پایین؛ فشار به اعصاب انشعابی، تروما، مشکلات سیستمیک و غیره
دلایل متعددی را میتوان به عنوان علت بی حس شدن پاها از زانو به پایین در نظر گرفت. شایعترین دلیل بروز بی حسی در پاها در کنار تروما، قرارگیری در معرض سموم، اختلال در تنظیم میزان گلوکز و انسولین، خود ایمنی، عفونت و مشکلات سیستم عصبی مرکزی، تحت فشارقرارگیری اعصاب عبوری از ستون مهرهها است. این مسئله میتواند در پی پوزیشن نامناسب بدن حین نشستن یا در موارد حاد در پی بیرون زدگی دیسک مهره بروز کرده و میتواند عاملی برای بی حسی پا باشد. هرگونه غفلت در مورد بی حسی در پاها میتواند عاملی برای آسیب پایدار به عصب و در نتیجه عملکرد نادرست عضو و یا فلج دائمی شود.

برای مشاوره درباره علت بی حسی پاها با پزشک متخصص تماس بگیرید.
ممکن است فرد به دلیل نشستن در وضعیتی که فشار زیادی بر اعصاب وارد میکند یا جریان خون را کاهش میدهد، در ساقها و پاهای خود احساس بیحسی کند. با این حال، بیحسی طولانیمدت یا بدون دلیل ممکن است نشانهای از یک بیماری زمینهای باشد.
بیحسی در پاها از زانو به پایین زمانی رخ میدهد که اعصاب اندام تحتانی دچار آسیب یا اختلال گردد. احتمالاً یک عصب یا گروهی از اعصاب دچار آسیب دیدگی شود و علل این آسیب دیدگی و دلیل بیحسی پاها میتواند گسترده و متنوع باشد.
اصلیترین اعصاب پاها که اغلب تحت تأثیر شرایط خاص دچار بیحسی میشوند شامل عصب سیاتیک و انشعابات این عصب یعنی عصب پرونئال و عصب تیبیا است. عصب سیاتیک از ناحیه پایین کمر آغاز شده و انشعابات آن از پشت ساق تا انگشتان پا امتداد مییابد.
هر مسئلهای که عامل آسیب رساندن به این اعصاب و انشعابات آن میشود، قادر است به بیحسی پاها از زانو به پایین شود.
هر مسئلهای که به اعصاب زانو به پایین آسیب فیزیکی وارد کند یا موجب اخلال در عملکرد صحیح آنها شود، قادر است عامل مکانیکی بیحسی پاها از زانو به پایین شود.
- فشرده شدن: فشردگی یک عصب یا چند اعصاب در پاها که در پی شرایط مختلفی روی میدهد مثل شرایط پیش و پا افتادهای چون پوشیدن لباسهای جذب یا پوزیشن پاها (مانند روی هم انداختن پاها یا روی زانو نشستن به مدت طولانی و ...) یا شرایط جدیتری وجود تومورهایی که مستقیماً روی عصب یا اعصاب فشار میآورند یا داخل آنها رشد میکنند. در شرایط حاد علت بیحس شدن پاها بیرون زدگی دیسکهای کمر است که احتمالاً با تحت فشار قرار دادن اعصاب منشعب شده به پاها موجب این مسئله میشود.
- تروما: جراحات ناشی از تروما یا ضربات سخت که موجب شکستگی استخوانها یا آسیب دیدگی عضلات پیرامون اعصاب پا میشود، قادر است با ایجاد یک آسیب جدی منجر به بیحسی پاها شود.
برخی شرایط سیستمیک و متابولیک قادرند به اعصاب بدن آسیب جدی وارد کنند. این شرایط با تاثیر مستقیم خود روی نحوه ارسال و دریافت سیگنالهای عصبی از مغز و نخاع، عملکرد حسی مناسب را مختل کرده و در نتیجه وضعیتی به نام نوروپاتی ایجاد میکنند.
- سیستمیک: ایجاد اخلال در فرآیندهای سیستمیکی که بدن روزانه از آنها استفاده میکند، از جمله اختلال در تنظیم میزان گلوکز و انسولین در دیابت، قادر است به کلیه اعصاب بدن آسیب برساند و عامل بروز بیحسی نه تنها در اندام تحتانی بلکه در سایر قسمتهای بدن از جمله انگشتان دست بیمار شود.
- سموم: دریافت برخی سموم از جمله فلزات سنگینی چون سرب یا حتی الکل میتواند موجب آسیبدیدگی به اعصاب شوند. قرار گیری طولانی مدت در معرض هر دو این موارد قادر است آسیب عصبی ایجاد کند که میتواند دلیل بیحسی پاها از زانو تا پایین باشد.
علل التهابی بی حسی پاها از زانو به پایین احتمالاً شامل موارد زیر است.
- خودایمنی: بسیاری از بیماریهای التهابی که در پی خود ایمنی بروز میکنند که منجر به حمله بدن به خود برای دفاع میشود نیز قادر به تاثیر منفی بر روی اعصاب هستند و میتوانند عامل آسیب منتهی به بیحسی پاها شوند. بیماریهایی از جمله مولتیپل اسکلروزیس و لوپوس نمونههایی از این بیماری های خودایمنی هستند.
- عفونتها: گاهی ابتلای فرد به عفونت های باکتریایی که علت سندرم گیلن باره است، احتمالاً علاوه بر ضعف و ناتوانی در هر دو سمت بدن علت بیحس شدن پاها نیز شوند. ابتلا به برخی عفونت های ویروسی مثل زونا با ایجاد التهاب و آسیب عصبی قادرند عاملی برای بی حسی پاها شوند. برخی از عفونتها با ایجاد آبسههای بزرگ داخل ستون فقرات میتوانند اعصاب پاها از زانو تا پایین را تحت تاثیر خود قرار داده و بیحسی ایجاد کنند.
مشکلات سیستم عصبی مرکزی نیز میتواند عامل بیحسی پاها از زانو به پایین میشود.
- مغز یا نخاع: برخی مشکلات در مغز و نخاع قادر به ایجاد بیحسی پاها میشود، با این حال اغلب این شرایط با علائم جدی دیگری چون ناتوانی در کنترل مثانه یا هوشیاری همراه است. بیماریهای اولیه در مغز یا نخاع مثل آسیب عروقی در مغز یا آسیب جدی نخاع میتواند منجر به بیحسی پا شود و در مراحل حادتر میتواند عامل فلج فرد شود.
- ژنتیک: بسیاری از بیماریهای مادرزادی سیستم عصبی که افراد از بدو تولد به آن مبتلا هستند از جمله شارکو ماری توث میتواند عامل بیحسی و سایر علائم در پاها از جمله فلج شدن عضلات شود.
بیحسی پاها از زانو به پایین تنها یکی از علائم متعدد مرتبط با بیحسی موقت و مزمن است.
بسیاری از افراد علاوه بر بیحسی در پاها و مچ پاهای خود به طور همزمان یا متناوب علائم دیگری را نیز تجربه میکنند که این علائم شامل مور مور شدن پا، سوزش، حس قلقلک، خارش و احساس خزش زیر پوست خواهد بود.
تشریح برخی بیمارها و شرایط به عنوان علت بیحس شدن پاها
-
بیرون زدگی (لغزش) دیسک در قسمت پایین کمر
بیرون زدگی، پارگی یا "لغزش" دیسک مهرهای – به این معنی است که یکی از بالشتکهای نرم بافتی موجود بین هر مهره – در اثر فشار از موقعیت خود خارج شده و شکل خود را از دست داده است. در این شرایط مواد بالشتکی آن در اثر فشار از حلقهای بافت فیبری بیرون زده است. این بیرون زدگی یا پارگی دیسک میتواند علت بیحس شدن پاها، درد و ضعف در پاها باشد.
روند طبیعی پیری و افزایش سن عامل از دست رفتن رطوبت دیسکها و نازکتر شدن آنها بوده و دیسک را نسبت به «لغزش» آسیبپذیرتر میکند.
اعصاب فیبولار یا اعصاب پرونئال از قسمت تحتانی ستون فقرات تا پشت ساق پا امتداد یافته و به پاشنه پا انشعاب مییابند. در صورت آسیب دیدگی یا تحت فشار قرارگیری این عصب احتمال افتادگی پا وجود دارد.
احتمال آسیب دیدگی این اعصاب در جراحی، به ویژه جراحی تعویض مفصل ران یا تعویض کامل زانو، هرگونه آسیب به زانو یا کمر، یا بیماریهای عصبی مانند مولتیپل اسکلروزیس یا بیماری پارکینسون وجود دارد.
منظور از افتادگی پا آن است که بیمار قادر به خم کردن مچ پا به سمت بالا نیست، زیرا اعصاب فیبولار کنترل کننده این حرکت ارادی آسیب دیدهاند. همچنین ممکن است درد، بیحسی و ضعف در پا و مشکل در راه رفتن وجود داشته باشد.
-
سکته مغزی یا حمله ایسکمیک گذرا
این مسئله که معمولاً به عنوان یک سکته مغزی هشداردهنده شناخته میشود، در پی انسداد جریان خون به مغز به دلیل وجود یک لخته خون ایجاد میشود.
عوامل خطرساز برای سکته مغزی گذرا میتواند استعمال دخانیات، اضافه وزن زیاد و مشکلات قلبی و عروقی باشد. این شرایط میتواند هشداری برای احتمال سکته مغزی شدیدتر در آینده باشد.
-
سندرم پای بیقرار یا بیماری ویلیس اکبوم
این بیماری نوعی اختلال عصبی و حسی است که میتواند عامل ایجاد احساسات ناخوشایند در پاها شود که تنها با راه رفتن فرد یا حرکت دادن پاها از بین میروند. عامل ایجاد کننده این شرایط در مغز و به دلیل سطوح پایین آهن در مغز خواهد بود.
-
بیماری عروق محیطی موسوم به PAD
این مسئله یک بیماری مزمن است که موجب کاهش جریان خون داخل شریانهای منتهی به پاها میشود. این کاهش جریان خون در پی انسداد شریان و باریک شدن آنها در پی رسوب تودههای چربی (موسوم به پلاک) داخل آنها است. علائم بیماری شریان محیطی به طور معمول شامل بیحسی ساق پا، درد پا و ران، سردی پا و خستگی عضلانی است.
ریسک فاکتورهای این بیماری شامل استعمال سیگار یا ابتلا به دیابت، فشار خون بالا، کلسترول بالا، اضافه وزن و ورزش نکردن است و میتواند دلیل بیحسی پاها از زانو تا پایین باشد.
فیبرومیالژیا مجموعه ای از علائم مزمن شامل داشتن احساس خستگی مداوم، حساسیت مبهم و غیرمتمرکز به لمس، درد اسکلتی-عضلانی و معمولاً درجاتی از افسردگی است.
علت این بیماری ناشناخته است و معمولاً پس از رویدادهای استرسزا فیزیکی یا احساسی از جمله تصادف اتومبیل یا طلاق روی میدهد. ممکن است شامل یک مولفه ژنتیکی باشد که در آن فرد احساس طبیعی را به عنوان درد تجربه میکند.
افراد مبتلا به بیماری روماتیسمی از جمله آرتریت روماتوئید یا لوپوس، احتمالاً بیشتر مستعد ابتلا به فیبرومیالژیا باشند.
خواب ناکافی اغلب یک علامت همراه با گیجی، سردرد، دورههای پریودی دردناک و افزایش حساسیت به گرما، سرما، نورهای روشن و صداهای بلند خواهد بود.
نوروپاتی دیابتی در پی آسیب دیدگی فیبرهای عصبی موجود در اندامها در اثر بالا رفتن غیرطبیعی قند خون ایجاد میشود. هر فرد مبتلا به دیابت در صورت داشتن اضافه وزن و یا استعمال سیگار در معرض خطر نوروپاتی محیطی خواهد بود.
نوروپاتی دیابتی میتواند علت بیحس شدن پاها، درد و سوزش در دستها، بازوها، پاها و ضعف عضلانی، از دست دادن تعادل و هماهنگی و عفونت، بدشکلی و درد در استخوانها و مفاصل پا باشد.
نوروپاتی محیطی با عوارض بسیار جدی همراه است چرا که قند خون بالا مانع از التیام هر گونه عفونت یا آسیب میشود. عدم التیام آسیب و عفونت منجر به زخم، قانقاریا و قطع عضو میشود. به همین دلیل، علائم نوروپاتی محیطی، مسئلهای اورژانسی است و فرد باید در اسرع وقت به پزشک مراجعه کند.
-
نوروپاتی محیطی ایدیوپاتیک مزمن
نوروپاتی محیطی ایدیوپاتیک مزمن به اظهارات غیرواقعی از جمله احساس بیحسی، گزگز و سوزن سوزن شدن در پاها اشاره دارد که علت آن مشخص نیست و بجای بهبودی هر لحظه رو به وخامت رفته یا بهبود نمییابد.
عامل مشخصی برای ایجاد این نوع از نوروپاتی وجود ندارد. علائم شامل بیحسی و سوزن سوزن شدن ناخوشایند در پاها خواهد بود و فرد به دلیل درد و ضعف و گرفتگی عضلات پا و مچ پا مشکل در ایستادن یا راه رفتن را تجربه خواهد کرد.
نوروپاتی محیطی میتواند تا حد زیادی با کیفیت زندگی فرد تداخل داشته باشد، از همین رو توصیه میشود برای درمان و رفع علائم و کاهش درد و ناراحتی حتما در اسرع وقت به پزشک مراجعه شود.
در صورتی که پاها در پی سرمای شدید دچار سرمازدگی و یخ زدگی شوند، ممکن است فرد از زانو به پایین احساس بی حسی را تجربه کند.
این بیماری نادر التهابی به عنوان نمونهای از نوروپاتی محیطی و در پی حمله اشتباه و سهوی سیستم ایمنی بدن به اعصاب محیطی پا منجر به بروز بیحسی خواهد شد.
در پی ضخیم شدن بافت عصبی موجود در زیر پا و میان دو استخوان موجود در کف پا این بیماری عود کرده و میتواند عامل بیحسی باشد.
در پی فشرده شدن و تحریک عصب بزرگ سیاتیک به دلیل بیرون زدگی یا سرخوردگی دیسک بین مهره میتواند موجب بی حسی پاها از زانو به پایین شود.
-
التهاب عروق خونی موسوم به واسکولیت
این بیماری به طور معمول در پی ایجاد التهاب در کلیه عروق خونی از جمله مویرگها و سرخرگها و سیاهرگها، این التهابات موجب کشیدگی اعصاب حین نشستن خواهد شد.
درمان بیحسی پا میتواند در ابتدا بهواسطه روشهای خانگی انجام شود و در صورت تشدید یا ادامه دار شدن علائم، یا تجربه بیحسی گسترده، بهتر است به دنبال مراقبتهای پزشکی باشید.
درمانهای خانگی و روشهای پیشگیرانه برای بیحسی پاها از زانو به پایین شامل موارد ذیل است:
- درمان پیشگیری از علائم موقت بیحسی با تغییرات ساده در سبک زندگی
- خودداری از حرکات تکراری یا موقعیتهای تحت فشار (احتمال وارد شدن فشار غیرضروری بر اعصاب)
- اجتناب از قرارگیری در معرض سموم از جمله الکل (بررسی و پاکسازی خانه و محیط کار از نظر وجود موادی مانند سرب)
- بکارگیری تکنیکهای مناسب بلند کردن اجسام: مراقبت حین بلند کردن اجسام سنگین و استفاده از فرم مناسب هنگام ورزش، به خصوص هنگام بلند کردن وزنههای سنگین
- استراحت: بهبودی بسیاری از شرایطی عامل بیحسی پا از جمله فشردگی اعصاب با استراحت
- یخ: کاهش تورم با قرار دادن کمپرس یخ برای رفع فشار از روی اعصاب (قراردادن چندباره کمپرس سرد یا کیسههای یخ روی پاهای بیحس)
- حرارت: اعمال گرما روی پای دچار بیحسی برای رفع انقباض و شل شدن عضلات سفت و رفع درد (خودداری از گرما بخشیدن بیش از حد به پاها برای جلوگیری از عدم تشدید التهاب و در نتیجه کاهش درد و بیحسی)
- ماساژ دادن: بهبود جریان خون با کمک ماساژ پاها و مچ پاها و احتمالاً کاهش علائم
- ابزارهای حمایتی: کاهش فشار عصبی ناشی از شرایطی مانند آسیب، سندرم تونل تارسال یا صافی کف پا بواسطه بریسها و کفشهای طراحی شده مخصوص
با این حال، اگر دورههای بیحسی مکرر و مداوم را تجربه میکنید، برای درمان مناسب علت بیحسی پاها به پزشک مراجعه کنید. بسته به علت، پزشک مختصص احتمالاً درمانهای زیر را پیشنهاد کند:
- داروهای ضدتشنج: برای مقابله با دردهای عصبی برخی از داروهای ضد تشنج مثل گاباپنتین را تجویز کنید.
- داروهای مسکن ضددرد: پزشک متخصص احتمالاً در چنین شرایطی داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن را برای کمک به کنترل درد و درمان بیحسی پا تجویز کند.
- تزریق کورتیکواستروئید: تزریق کورتیکو استروئید قادر به کاهش التهاب و تسکین درد است. با این حال، تزریق چنین مادهای با عوارض جانبی خاصی از جمله عفونت مفاصل و آسیب عصبی همراه است که باید قبل از شروع با پزشک متخصص خود صحبت کنید.
- جراحی: در صورتی که سایر درمانها بیاثر باشند و علائم بیمار همچنان رو به پیشرفت و وخامت اوضاع باشد، احتمالا پزشک متخصص به دنبال گزینههای جراحی برای مبارزه با علائم باشد.
گزینههای متعددی به عنوان قرص برای بیحسی پا و مچ پا ارائه شده که شامل موارد ذیل است:
- اولین قرص برای بیحسی پا، داروهای ضد افسردگی چون دولوکستین و میلناسیپران برای درمان فیبرومیالژیا است.
- دومین قرص برای بیحسی پا، کورتیکواستروئیدها هستند که میتوانند منجر به کاهش التهاب مزمن و بیحسی مرتبط با بیماریهایی مانند ام اس باشد.
- سومین قرص برای بیحسی پا، گاباپنتین و پرگابالین است. این دسته از داروها که عامل مسدودسازی یا تغییر سیگنالهای عصبی هستند، احتمالاً به کاهش بیحسی مرتبط با شرایطی مانند فیبرومیالژیا، اماس و نوروپاتی دیابتی کمک کنند.
از علل بروز بیحسی دست و پا میتوان به کمبود ویتامین و برخی مواد معدنی در بدن فرد اشاره کرد. در حقیقت کمبود ویتامین و بیحسی دست و پا ارتباط تنگاتنگی با یکدیگر دارند. کمبود سطح ویتامینهایی چون ویتامین D، ب 12 و ب 5 و ویتامین E میتواند موجب بیحسی در فرد شود.
ناکافی بودن میزان ویتامین D میتواند زمینه ساز اختلال در جذب کلسیم باشد و سلامت ساختار استخوانی بدن فرد را دچار مشکل سازد. از سوی دیگر عدم کفایت ویتامین D میتواند روی عضلات بدن نیز تاثیر منفی گذاشته و عامل بیحسی، سوزن سوزن شدن و گز گز شود.
اندک بودن میزان ویتامین ب 12 میتواند عامل اصلی بروز بیحسی و گزگز و سوزن سوزن شدن و درد مفاصل همراه است.
در خصوص ارتباط کمبود ویتامین و بیحسی دست و پا بیان این نکته ضروری است که کمبود ویتامین E در بدن میتواند زمینه ساز بروز گزگز، سوزن سوزن شدن و بیحسی در دست و پا باشد.
بیحسی پاها از زانو به پایین چقدر طول میکشد؟
مدت زمان ماندگاری علائم بیحسی به علت آن بستگی دارد. به عنوان مثال، علل مکانیکی بیحسی پاها از زانو به پایین میتواند طیفی از علل خوش خیم تا شدید داشته باشد. علت فشردگی اعصاب بر اثر پوشیدن لباسهای خیلی جذب نسبت به عللی چون شکستگی فشاری یا تومور بهبودی بسیار سریعتری دارد. تشخیص احتمالی خود را با پزشک خود در میان بگذارید تا اطلاعات دقیقتری در مورد طول مدت علائم خود به دست آورید.
آیا بی حسی پاها از زانو به پایین تهدید کننده زندگی است؟
معمولاً بیحسی در پاها از زانو به پایین تهدیدی برای زندگی نیست، به خصوص اگر بیحسی پا به علل فشاری مربوط باشد. با این حال، شرایط تهدید کننده زندگی و یا مشکل ساز برای اندام مانند سندرم کمپارتمان وجود دارد که در آن افزایش فشار در یک فضای محدود میتواند منجر به خون رسانی ناکافی به اندامی شود که میتواند به صورت بی حسی نیز ظاهر شود.
معمولاً این شرایط با ضربه شدید و علائمی مانند فلج شدن، نداشتن نبض و تغییر رنگ اندام همراه است. همچنین سندرم گیلن باره میتواند منجر به بیحسی و ضعف شود که به سایر قسمتها از جمله عضلات تنفسی گسترش یافته و یک وضعیت اورژانسی ایجاد کند که نیازمند مراقبت فوری پزشکی است.
چگونه میتوان گفت که بیحسی پا جدی است؟
در صورتی که بیحسی پا با موارد و علائم زیر همراه است، ضروری است به دنبال مراقبتهای پزشکی فوری باشید:
- ضعف یا فلج
- گیجی
- مشکل در صحبت کردن
- سرگیجه
- سردرد ناگهانی و شدید
تحت فشارقرارگیری چه اعصابی میتواند دلیل بیحسی پاها از زانو تا پایین باشد؟
- عصب سیاتیک بزرگترین عصب بدن که از قسمت تحتانی کمر و باسن تا پایین پاهای افراد انشعاب مییابد. اگر تحت فشار قرار بگیرد، میتواند باعث بیحس شدن پای فرد شود.
- اعصاب فیبولار یا اعصاب پرونئال از قسمت تحتانی ستون فقرات تا پشت ساق پا امتداد یافته و به پاشنه پا انشعاب مییابند. در صورت آسیب دیدگی یا تحت فشار قرارگیری این عصب احتمال افتادگی پا وجود دارد.
برای بی حسی پا به چه دکتری مراجعه کنم؟
چنانچه مشکلات مداوم بی حسی و یا سوزن سوزن شدن پا دارید، باید این وضعیت را توسط متخصص ارتوپدی یا فوق تخصص ستون فقرات بررسی کنید. پارستزی یا نوروپاتی از طریق بررسی تاریخچه و سوابق پزشکی بیمار و معاینه فیزیکی مشخص و تشخیص داده میشود.
آیا بیحسی به معنای آسیب عصبی است؟
بیحسی در اثر آسیب، تحریک یا فشرده شدن اعصاب ایجاد میشود. احتمال آن وجود دارد یک شاخه عصب یا چندین عصب در پی لغزش دیسک در کمر یا سندرم تونل تارسال در پا تحت تأثیر قرار گیرد.
برای مشاوره درباره علت بی حسی پاها با پزشک متخصص تماس بگیرید.
علت بیحس شدن پاها از زانو به پایین میتواند به موارد متعددی از جمله فشردگی یا تحریک شدگی اعصاب در پی وضعیت نامناسب بدن طی نشستن تا موارد جدیتری چون بیرون زدگی یا سرخوردگی دیسک، مسمویت با الکل یا فلزاتی چون سرب، نوروپاتی محیطی و دیابتی، آسیب دیدگی عصب فیبولار، درد سیاتیکی، بیماری عروق محیطی، نوروم مورتون و غیره مرتبط باشد.
درد و بیحسی پا ممکن است با یکدیگر بروز کرده و با علائمی چون مورمور، گزگز، سوزن سوزن شدن و خزش و درد دارای نبض همراه باشد و احتمال دارد ثابت و یا متناوب باشد.
بیشترین و شایعترین علت بیحسی پاها تحریک ریشههای عصبی موجود در شبکه عصبی گستردهای است که از ریشه نخاعی گردن به سایر نواحی بدن انشعاب یافته و با عبور از کانال نخاعی کمر و باسن تا پاها انتشار مییابد.
تحریک این اعصاب در مرحله اول در پی دیسکهایی است که از محل واقعی خود در پی آسیب شدید، ضربات و افزایش سن خارج شده و روی این انشعابات عصبی فشار وارد میکنند. از سوی دیگر این تحریک در پی مصرف الکل، مسمومیت با فلزات سنگین، دیابت یا غیره ممکن است رخ دهد.