اصلیترین علت بی حسی پاها بعد از عمل جراحی کانال نخاعی چیست؟
ستون فقرات یکی از قسمتهای بدن با تعدادی مهره و پیچیدگیهای منحصر به فرد است. برای اینکه مهرههای ستون فقرات به راحتی حرکت کنند و دچار ساییدگی نشوند، در بین آنها غضروفهایی به نام دیسک قرار گرفته است. در مجاورت مهرهها، کانال نخاعی قرار گرفته که حاوی رشتههای عصبی است. این رشتهها از سمت مغز به سمت اندامهای تحتانی بدن کشیده شدهاند تا فرمانهای مغز را انتقال دهند. یکی از مشکلاتی که ممکن است کانال نخاعی را درگیر کند و باعث بروز درد و ناراحتی در فرد شود، تنگی کانال نخاعی است. این بیماری اغلب به علت بالا رفتن سن، وراثت، مشکلات مادرزادی یا انجام فعالیتهای سنگین و غیر اصولی ایجاد میشود. هر چند درمان تنگی کانال نخاعی در حالت خفیف و در صورت درمان فوری، به روشهای غیر تهاجمی مانند حرکات اصلاحی، فیزیوتراپی و استراحت مطلق امکانپذیر است، اما غالباً چنین روشهایی مؤثر واقع نمیشوند. در صورتی که بیماری شدید باشد و فرد سریعاً برای درمان اقدام نکند، مشکل روزبهروز حادتر و پزشک ناچار به استفاده از روش تهاجمی عمل جراحی میشود. عمل جراحی کانال نخاعی مانند هر عمل جراحی دیگری با عوارضی همراه بوده که بی حسی پاها بعد از عمل جراحی کانال نخاعی، از جمله این عوارض است. علت بی حسی پاها بعد از عمل جراحی کانال نخاعی، بهانه نگارش مقاله پیش روی شماست که در ادامه به آن پرداختهایم. حال برای درمان بی حسی پا به چه دکتری مراجعه کنیم؟
آنچه در این مقاله می خوانید:
تنگی کانال نخاعی چیست؟
یکی از مشکلاتی که ممکن است در ستون فقرات ایجاد شود، تنگی کانال نخاعی است. این بیماری ممکن است به صورت اکتسابی در فرد ایجاد شود یا حتی ممکن است به صورت مادرزادی باشد. گاهی کانال نخاعی به طور مادرزادی، تنگ است، اما گاهی بافتهای درون کانال نخاعی به گونهای رشد میکند که باعث تنگ شدن و کاهش قطر کانال میشود. با تنگی کانال، سلولهای عصبی موجود در آن تحت فشار قرار گرفته و درد، بیحسی و گزگز در نواحی مختلف بدن ایجاد میشود.
تنگی کانال نخاعی به دلایل متعددی مثل طلانی نشستنهای مداوم، زیادشدن سن، پوکی و بیماریهای استخوانها، اسیب مهرههای کمر، بیرون زدن مهرههای کمر یا گردن، صدمه دیدن دیسکهای بین مهرهها، تودههای نخاعی، ضخیم شدن رباطهایی که در اطراف نخاع وجود دارند، ایجاد میشود.
تشخیص این بیماری و شدت آن توسط پزشک با استفاده از معاینه بیمار و همچنین در نظر گرفتن عکس برداری، گرفتن نوار عصب و عضله و MRI انجام میشود. پزشک معالج با انجام آزمایشات لازم میتواند محل عارضه را مشخص کند و روش درمانی مناسب را در پیش گیرد.
اگر تنگی کانال نخاعی پیشرفت کند، نشانههایی مانند بی حسی و فلج شدن برخی اندامها را در پی دارد. از دیگر علائم این بیماری میتوان به مدفوع و ادرار غیر ارادی اشاره کرد. به همین دلیل بیمار در صورت بروز هرگونه علامتی باید سریعاً به پزشک مراجعه کند تا هر چه سریعتر درمان مناسب برای او تجویز شود.
مهمترین نشانههای تنگی کانال نخاعی
نشانههای تنگی کانال نخاعی در افراد مختلف بسته به محل گرفتگی کانال و همچنین میزان پیشرفت بیماری، متفاوت است. اما به طور کلی میتوان گفت که این بیماری با علائم زیر همراه است:
- ♦اگر تنگی کانال در قسمت مهرههای گردن، ایجاد شود ممکن است با درد در ناحیه گردن شروع شده و سپس این درد به شانهها و دستها انتقال یابد.
- ♦اگر تنگی کانال در قسمت مهرههای قسمت پایینی کمر، رخ دهد میتواند با درد کمر شروع شده و به ناحیه باسن و پاها انتقال یابد.
- ♦ایجاد بیحسی، خوابرفتگی، گرفتگی، ضعف و گزگز در برخی از قسمتهای بدن و مختل شدن عملکرد برخی اندامها یکی از شایعترین علائم تنگی کانال نخاعی است.
- ♦افردی که به سختی میتوانند کمر خود را خم و راست کنند یا در هنگام خم و راست شدن، احساس درد میکنند، ممکن است به این بیماری مبتلا باشند.
- ♦افرادی که در نشستن و برخاستن مشکل دارند و احساس درد میکنند، مشکوک به بیماری تنگی کانال نخاعی هستند. چنین دردهایی معمولا با استراحت کاهش مییابند.
بی حسی پا بعد از عمل تنگی نخاع
رشتههای عصبی از جمله بافتهای موجود در ستون فقرات هر فردی است که پس از عمل تنگی نخاع، ممکن است آسیب ببینند. هنگام عمل جراحی کانال نخاعی ممکن است مشکلاتی همچون لخته شدن خون در ستون فقرات، بیرون زدن مایع نخاعی، صدمه دیدن رگهای خونی اطراف نخاع، آسیب دیدگی عصبها در هنگام جا به جا شدن ایجاد گردد و آسیب عصبی را در پی داشته باشد.
بروز چنین مشکلی میتواند باعث ایجاد عوارضی همچون بیحسی پا بعد از عمل تنگی نخاع یا احساس گزگز در آن شود. در چنین مواردی بیحسی و گزگز شدن پاها معمولاً پس از گذشت چند ماه از عمل جراحی از بین میرود. زیرا بدن فرد، خود را با شرایط جدید پس از عمل جراحی تطبیق میدهد.
احساس ضعف و بی حسی در پاها از جمله عوارضی است که افراد، پس از عمل جراحی کانال نخاعی به منظور کم کردن فشار بر روی ستون فقرات با آن مواجه هستند. پس از انجام چنین عملی حتی امکان فلج شدن فرد نیز وجود دارد؛ بنابراین در صورت عدم رفع چنین علائمی، مراجعه به پزشک متخصص به منظور جلوگیری از عوارض بعدی ضروری است.
اصلیترین علت بی حسی پاها بعد از عمل جراحی کانال نخاعی
افراد معمولا انتظار دارند که پس از عمل جراحی کانال نخاعی دردهای آنها به طور کامل برطرف شوند. اما گاهی اتفاق میافتد که درد و بی حسی در ناحیه پاها حتی پس از عمل جراحی تا مدتها باقی بماند. این مشکل که از عوارض عمل جراحی تنگی کانال نخاعی است، ممکن است دلایل متعددی داشته باشد. مهمترین دلیل این عارضه، اعمال آسیب به عصب است. بی حسی پس از عمل جراحی ممکن است در یکی از پاها یا در هر دو پا ایجاد شود و در موارد نادری ممکن است با فلج همراه باشد. علت این مشکل به اعمال فشار بر کمر و آسیب به عصب آن در حین جراحی مربوط میشود. بی حسی عصب کمر میتواند به علت خونریزی در بخشهای داخلی ستون فقرات، صدمه دیدن کیسه تکال و نشت مایع نخاعی، صدمه دیدن شریانهای خونی بخش نخاعی و آسیب عصبی ناشی از جابهجایی در حین عمل ایجاد شود.
رشتههای عصبی موجود در ستون فقرات ممکن است در حین عمل جراحی دچار آسیب شوند و همین آسیب عصبی میتواند زمینهساز مشکلات بعد از جراحی از قبیل بی حسی پاها شود. به عقیده پزشکان بی حسی پس از عمل جراحی کانال نخاعی امری کاملا طبیعی بوده و پس از گذشت چند ماه از عمل، بدن با شرایط پس از جراحی سازگار شده و مشکل رفع میشود. به همین دلیل پزشکان معمولاً پس از عمل جراحی به بیماران خود انجام حرکات تقویتکننده و مصرف برخی از داروها را به منظور رفع التهابات عصبی پیشنهاد میکنند.
بیمار موظف است در صورت عدم رفع بی حسی پاها پس از گذشت چند هفته از عمل جراحی، به پزشک خود مراجعه کند تا با معاینه کامل بیمار و تشخیص علت این عارضه، برای درمانهای ترمیمی اقدام و سعی در برطرف کردن مشکل کند.
درمان درد پا بعد از عمل تنگی نخاع
تنگی کانال نخاعی از جمله بیماریهایی است که تشخیص به موقع و درمان و پیگری آن میتواند بیمار را از روشهای درمان تهاجمی همچون عمل جراحی نجات دهد. روشهای غیر تهاجمی برای درمان این بیماری اغلب شامل عدم فعالیت و استراحت کردن، استفاده از درمانهای فیزوتراپی و بستن کمربند طبی است. در شرایطی که عمل جراحی برای بیمار گزینه مناسبی نباشد، پزشک متخصص معمولا استفاده از چنین روشهایی را برای کنترل درد تجویز میکند. هرچند درمانهای غیرتهاجمی در شرایط بیماری خفیف ممکن است اثربخش باشند، اما در شرایط وخیم تأثیر چندانی ندارند و معمولاً در مدت طولانی کارساز نیستند.
مثلا افرادی که به دلیل اضافه وزن دچار مشکلات عصبی شدهاند، با پیروی از رژیمهای لاغری و کم کردن وزن میتوانند درمان شوند. همچنین تعدادی از افراد با ورزشها و حرکات کششی برای تقویت کمر، استفاده از فیزیوتراپی یا داروهای مسکن میتوانند این بیماری را کنترل کنند. اما چنین درمانهایی در اغلب افراد مبتلا به تنگی کانال نخاعی، جواب نداده و مشکل آنها در گذر زمان وخیمتر میشود.
شاید چنین درمانهایی برای مدتی مفید واقع شود ولی همین که فرد به کارهای روزمره خود برگردد، دردها شروع شده و مشکل مجددا ظهور پیدا میکند. شدت درد در اغلب این بیماران به قدری است که محدوده حرکتی آنها بسیار کم شده و به محض شروع فعالیتهای ورزمره با مشکل مواجه میشوند. در چنین شرایطی درمانهای تهاجمی همچون عمل جراحی کانال نخاعی بهترین گزینه برای بازگشت فرد به زندگی معمولی است.
افرادی که با عارضه درد پا بعد از عمل تنگی نخاع، مواجه میشوند باید بلافاصله به پزشک خود مراجعه کرده و موضوع را با وی در میان بگذارند. اگر پزشک هیچگونه دلیل جدی برای این عارضه تشخیص ندهد، رعایت یک سری موارد به شما در درمان درد پا بعد از عمل تنگی نخاع کمک میکند:
- ♦استراحت بیشتر
- ♦عدم انجام کارهای سنگین
- ♦انجام ورزشهای اصلاحی و به ویژه پیاده روی
- ♦مصرف داروهای ضد التهاب طبق نظر پزشک معالج
- ♦انجام فیزیوتراپی
- ♦عدم خم و راست کردن زانوها تا حدامکان
- ♦عدم نشستن طولانی مدت
درمان تنگی کانال نخاعی با انواع عمل جراحی
بیماری تنگی کانال نخاعی گاهی به گونهای است که درمانهای غیر جراحی جوابگو نبوده و روز به روز بدتر میشود. گاهی نیز شدت بیماری به حدی است که پزشک مجبور به عمل جراحی میشود. پزشک با در نظر گرفتن علت ایجاد تنگی کانال نخاعی، روش مناسب را برای جراحی انتخاب میکند. انواع عمل جراحی تنگی کانال نخاعی عبارتاند از:
- ♦اگر استخوان دیسک باعث ایجاد فشار بر اعصاب نخاعی شود، از روش جراحی لامینوتومی استفاده میشود. در این عمل، با گشاد کردن کانال نخاعی، فضای بیشتری برای سلولهای عصبی ایجاد خواهد شد. عمل لامینوتومی را میتوان هم به روش باز انجام داد و هم به روش نیمه باز و از طریق عبور لوله از مجاورت ستون فقرات، انجام میشود. در روش نیمه باز، عکسهای گرفته شده توسط اشعه ایکس، فضای داخلی را نمایان ساخته و پزشک میتواند قسمتهایی از دهانه کانال نخاعی را برداشته و مسیر رشتههای عصبی را گشادتر کند.
- ♦گاهی پزشک با برداشتن بخش فوقانی مهرههای ستون فقرات، به بزرگتر شدن دهانه کانال نخاعی کمک کرده و فشار اعمال شده بر روی نخاع را کاهش میدهد. اگر پوشش کانال نخاعی که از جنس استخوان است و به آن تیغه میگویند، باعث فشار به نخاع شود، پزشک با برداشتن قسمتی از تیغه یا کل آن، به رفع مشکل میپردازد. این عمل جراحی که به لامینکتومی معروف است با استفاده از وسایل مخصوصی انجام میشود.
- ♦اگر استخوان دیسک به اندازهای بزرگ باشد که باعث ایجاد فشار به سلولهای عصبی کانال نخاعی شود، پزشک با برداشتن قسمتی از آن، فضای کافی را برای رشتههای عصبی باز میکند. این عمل که به دیسککتومی معروف است، اگر با وسایل ظریف و مخصوصی انجام شود، بافتها کمتر دچار آسیب میشوند.
- ♦اگر مهرههای ستون فقرات از محل اصلی خود خارج شده و جابهجا شوند، تنگی کانال نخاعی رخ میدهد. در چنین مواردی پزشک معالج از عمل جراحی فیوژن استفاده کرده و با استفاده از پیچ و صفحات فلزی، مهرهها را در جای اصلی خود تثبیت میکند.
عوارض بعد از عمل تنگی کانال نخاع
همه درمانهای تهاجمی مانند عمل جراحی ممکن است با عوارضی همچون ایجاد خونریزی، ایجاد لخته در عروق، عفونت و حساسیت به بیهوشی همراه باشند. عمل تنگی کانال نخاعی نیز ممکن است عوارضی داشته باشد. از جمله عوارض بعد از عمل تنگی کانال نخاع میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- ♦عدم جوش خوردن مهرهها: افراد دارای اضافه وزن، مبتلا به پوکی استخوان، دارای رژیم غذایی نامناسب و سیگاری بیشترین احتمال ابتلا به این عارضه را دارند.
- ♦ایجاد لخته خون: لخته شدن خون در رگها از جمله عوارض بعد از عمل تنگی کانال نخاع است که شکستن این لختهها و ورود آنها به ریه، میتواند منجر به وضعیتی خطرناک و حتی مرگ بیمار شود. در چنین مواردی استفاده از جورابهای گردش خون و داروی ضد انعقاد خون توصیه میشود.
- ♦شکستن میله و مهرهها: گاهی ممکن است پیچ و مهره و میلههای فلزی که در عمل تنگی کانال نخاعی مورد استفاده قرار میگیردند به دلیل حرکت دستگاه، بشکنند. در چنین مواردی عمل جراحی ثانویه برای عوض کردن قطعات یا تعمیر آنها اجتنابناپذیر است.
- ♦پس زدن پیوند استخوان: در موراد بسیار کمی ممکن است پیوند استخوان بین مهرهها از محل مناسب خود جا به جا شود. این مشکل بیشتر در مواردی ایجاد میشود که هیچ پیچ و مهرهای برای تثبیت پیوند استخوان به کار نرفته باشد یا عمل فیوژن ستون فقرات در سطوح مختلفی انجام شده باشد.
- ♦از بین رفتن مهرههای مجاور: اگر در جراحی فیوژن ستون فقرات، مهرههای بالایی و پایینی تحت فشار زیادی قرار گیرند، مهرههای مجاور دچار تخریب شده و درد زیادی را ایجاد میکنند.
- ♦درد همیشگی: جراحی ستون فقرات ممکن است با آسیبهای عصبی همراه باشد که میتواند منجر به بیحسی، گزگز شدن و حتی فلج شدن پاها شود. بیرون زدن دیسک کمر که منجر به آسیبهای عصبی شود، مهمترین علت بی حسی پاها بعد از عمل جراحی کانال نخاعی و دردهای همیشگی و دائمی هستند. اگر این بیرونزدگی دیسک، باعث آسیب مداوم عصب شود، عمل جراحی مؤثر نبوده و معمولاً درمانهای دیگری برای رفع این مشکل تجویز میشود.
یکی از مشکلاتی که ممکن است کانال نخاعی را درگیر کرده و باعث بروز درد و ناراحتی در فرد گردد، تنگی کانال نخاعی است. این بیماری اغلب به علت بالا رفتن سن، وراثت، مشکلات مادرزادی یا انجام فعالیتهای سنگین و غیر اصولی ایجاد میشود. هر چند درمان تنگی کانال نخاعی در حالت خفیف و در صورت درمان فوری، به روشهای غیر تهاجمی مانند حرکات اصلاحی، فیزیوتراپی و استراحت مطلق امکانپذیر است، اما غالباً چنین روشهایی مؤثر واقع نمیشوند. در صورتی که بیماری شدید باشد و فرد سریعاً برای درمان اقدام نکند، مشکل روز به روز حادتر شده و پزشک ناچار به استفاده از روش تهاجمی عمل جراحی خواهد بود. عمل جراحی کانال نخاعی مانند هر عمل جراحی دیگری با عوارضی همراه بوده که بی حسی پاها بعد از عمل جراحی کانال نخاعی، از جمله این عوارض است.
سخن پایانی
درد در ناحیه کمر که برخی افراد در زندگی خود تجربه میکنند، ممکن است به دلیل تنگی کانال نخاعی باشد. این مشکل میتواند به دلایل متعددی از جمله وراثت، مشکلات مادرزادی، سبک زندگی نادرست، انجام فعالیتهای سنگین، ایستادن یا نشستن طولانی مدت و... ایجاد شود. این دردها گاهی با مصرف برخی داروها، استراحت کردن یا حرکات اصلاحی قابل کنترل هستند، اما در مواردی ممکن است رفع نشوند و نیاز به مراجعه به پزشک متخصص احساس گردد. عمل جراحی از روشهای مؤثر برای رفع این بیماری است که بسیاری از پزشکان به بیماران خود توصیه میکنند. پس از این عمل ممکن است عوارضی همچون بی حسی پاها ایجاد شود که علت بی حسی پاها بعد از عمل جراحی کانال نخاعی در اکثر موارد آسیب دیدگی رشتههای عصبی است. متخصصان معتقدند که این مشکل به مرور زمان و با عادت بدن به شرایط جدید پس از عمل، رفع میشود، اما در صورت ادامهدار شدن آن باید به پزشک مراجعه شود تا علت آن بررسی شود و در صورت نیاز جراحیهای ترمیمی انجام شود.