بی حسی پا در اثر دیسک کمر؛ یکی از عوارض شایع فتق دیسک کمر پیشرفته
دیسک کمر به معنی بین هر دو مهره از مهره‌های ستون فقرات قرار دارد و حالت بالشتکی است که فشار واردشده به ستون فقرات را مهار کرده و حرکات مهره‌ها بر روی‌هم را آسان خواهد کرد. هر دیسک از دو ناحیه داخلی و خارجی تشکیل شده است. با افزایش سن و انجام فعالیت‌های مختلف به‌مرور دیسک‌ها رطوبت خود را از دست می‌دهند و احتمالا دیواره خارجی دیسک دچار ترک یا شکستگی شود که منجر به نشت ماده ژل‌مانند درون آن به اطراف و درگیر کردن عصب‌ها خواهد شد. در نتیجه ممکن است بسته به عصب‌های درگیر و فشرده شده علائمی مانند بی حسی پا در اثر دیسک کمر یا تنها بی حسی پا ایجاد گردد.
بی حسی پا در اثر دیسک کمر یکی از عوارض شایع فتق دیسک کمر پیشرفته است. زمانی که دیسک‌های کمری دچار فتق می‌شوند، درواقع دیواره خارجی آن‌ها دچار آسیب و ترک خواهد شد و این شرایط منجر به نشت مواد درونی دیسک به محیط اطراف آن می‌شود. بسته به اینکه کدام دیسک و در کدام قسمت این آسیب ایجاد شود و چه میزان ماده درونی دیسک به بیرون نشت شود عصب‌های مختلفی درگیر می‌شوند.
بسیاری از این عصب‌ها به داخل پا حرکت می‌کنند و به همین دلیل منجر به بی حسی پا خواهند شد. آنچه اهمیت دارد این است که این آسیب‌های عصبی، پیش‌رونده هستند و اگر در زمان مناسب به‌درستی علت آن تشخیص داده نشده و درمان نگردد می‌تواند پیشروی کند. سرعت پیشروی بسته به شرایط سلامتی بیمار و نوع فعالیت‌هایی که انجام می‌دهد متفاوت است و در برخی افراد بیشتر از دیگران است.
پیشروی این آسیب‌ها می‌تواند از بی حسی پا در اثر دیسکوپاتی کمر به فلج اندام تبدیل شود و در این شرایط دیگر جراحی نیز کارساز نیست؛ بنابراین مهم است که با شناخت علائم دیسک کمر درصورتی‌که آن‌ها را مشاهده کردید در اسرع وقت به یک متخصص ستون فقرات خوب و باتجربه مراجعه کنید تا در صورت تأیید وجود فتق دیسک یا مشکلات ستون فقرات درمان بی حسی پا در دیسک کمر هرچه سریع‌تر با روش‌های غیرجراحی شروع شود.
البته گاهی ممکن است شرایط خاصی مانند تصادف یا سقوط منجر به فتق دیسک کمر و بی حسی پا در اثر دیسک کمر شده باشد و این احتمال نیز وجود دارد که متخصص در صورت تشخیص امکان فلج سریعاً بدون امتحان کردن روش‌های دیگر جراحی را تجویز نماید.
بنابراین هرچه مشکلات مربوط به دیسک زودتر تشخیص داده شود راحت‌تر می‌توان با روش‌های آسان‌تر آن را کنترل کرد و نیاز به روش‌های درمانی سخت‌تر مانند جراحی را از بین برد، اما درصورتی‌که در مورد پیگیری علائمی مانند بی حسی پا در اثر دیسکوپاتی کمر سهل‌انگاری کنید ممکن است آسیب‌های عصبی پیشروی کرده و حتی منجر به فلج اندام شود که دیگر با جراحی نیز قابل برگشت نیست.
اگر می‌خواهید بیشتر با علائمی مانند بی‌حسی پا در اثر دیسکوپاتی کمر آشنا شوید در ادامه این مقاله با ما همراه باشید.
بی حسی پا در اثر دیسکوپاتی کمر در بیماران مختلف ممکن است بسته به شرایط بدنی هر فرد به شکل‌های مختلفی توصیف شود. ممکن است در برخی ساعات روز بخصوص بسته به فعالیت فرد علائم شدیدتر و در برخی ساعات علائم کمتر باشد.
در حالت شدید نیز ممکن است این علائم به شکل مزمن وجود داشته باشند. معمولاً مهم‌ترین علامت بی‌حسی از دست رفتن حس لامسه در ناحیه مورد نظر است که در مرحله بعد این امر منجر به از بین رفتن تعادل بدن و قدرت پا خواهد بود.
در موارد شدید اگرچه ممکن است فلج هنوز رخ نداده باشد، اما ممکن است بیمار علائم بی‌حسی پا در اثر دیسکوپاتی کمر را طوری حس کند که حتی نتواند به‌درستی حرکت کند یا فعالیت‌های روزمره ساده خود را انجام دهد. اگر بخواهیم به‌طور دقیق‌تر علائم مربوط به بی حسی پا بر اثر دیسکوپاتی کمر را بررسی کنیم، عبارت‌اند از:
درد در ساق پاها:
بسته به اینکه کدام عصب دچار فشردگی شده باشد ممکن است علاوه بر به بی‌حسی پا بر اثر دیسکوپاتی کمر دچار درد در یک یا هر دو پا شوید. معمولاً در این شرایط ساق پا بیشتر از نواحی دیگر درد را تجربه می‌کند. زمانی که فعالیت خاصی انجام می‌دهید یا حتی پیاده‌روی می‌کنید احتمالاً این درد شدیدتر خواهد شد و با استراحت درد کم می‌شود. در صورتی فتق دیسک شدید باشد ممکن است این علائم حتی در هنگام استراحت نیز وجود داشته باشد و گاهی نیز درد به‌قدری است که خواب را از بیمار می‌گیرد یا او را هنگام خواب بیدار می‌کند.
احساس بی حسی و درد در یک سمت بدن:
همان‌طورکه پیش‌تر نیز به آن اشاره کردیم مهم‌ترین علامت بی حسی پا در اثر دیسکوپاتی کمر از دست دادن حس لامسه است که معمولاً در یک سمت بدن تجربه می‌شود. این حالت باعث عدم تعادل شده و ممکن است بیمار دائماً زمین بخورد و خطرات دیگری مانند شکستگی نیز وجود خواهد داشت. بیماران در این شرایط ممکن است حتی در هنگام انجام کارهایی مانند سرفه کردن یا خندیدن درد بیشتری را حس کنند.
ضعف بیش‌ازحد در پاها:
درگیر شدن رشته‌های عصبی در اطراف دیسک فتق شده زمانی که منجر به بی‌حسی پا بر اثر دیسکوپاتی کمر می‌شود می‌تواند ضعف بسیار شدیدی را ایجاد کند و ممکن است این ضعف به کل بدن سرایت کند. به همین دلیل بیماران در این شرایط معمولاً انرژی کافی برای انجام سایر کارها را ندارند.
درد در کف پا:
بی حس شدن پا در اثر دیسکوپاتی کمر حتی می‌تواند منجر به درد در کف پا شود. معمولاً افراد مبتلابه فتق دیسک در هنگام راه رفت یا بیدار شدن از خواب دچار دردهای کف پا می‌شوند. اگرچه درد کف پا می‌تواند علل دیگری نیز داشته باشد، اما یکی از مهم‌ترین دلایل آن مشکلات مربوط به ستون فقرات است.
متأسفانه خشک شدن دیسک‌ها و فرسوده‌شدن آن‌ها یک روند طبیعی مربوط به پیری است که البته در برخی افراد به دلایلی مانند ژنتیک، وزن زیاد، فعالیت‌های خاص و ... می‌تواند شدیدتر باشد، اما این‌طور نیست که شما به‌طور کامل بتوانید از فتق دیسک کمر و درنهایت علائمی مانند بی‌حسی پا که ایجاد می‌شود جلوگیری کنید.
البته سبک زندگی شما و شرایط سلامتی بدنتان می‌تواند به شما کمک کند تا دیرتر دچار این آسیب‌ها شوید و یا اگر این آسیب‌ها را تجربه کردید بتوانید طوری آن‌ها را مدیریت کنید که علائم عصبی مانند بی‌حسی پا پیشروی نکند.
بسیاری از مراجعین ما با تشخیص زودهنگام متخصصین ماهری که با این مرکز در حال همکاری هستند حتی با روش‌های ساده غیرجراحی مانند ورزش برای دیسکوپاتی کمر و بی حسی پا در کنار سایر درمان‌های مورد نیاز مانند تغییر و اصلاح سبک زندگی، دارو و ... نیاز خود به جراحی را مرتفع کردند و خطر فلج اندام را از خود دور نمودند.
برای درمان بی حسی پا در دیسکوپاتی کمر اولین و مهم‌ترین اقدامی که باید انجام شود مراجعه به یک متخصص ارتوپد یا ستون فقرات ماهر و باتجربه در یک مرکز تخصصی ارتوپدی مجهز و معتبر است. پزشک ابتدا شرح‌حالی از شما می‌گیرد و بعد با انجام یک معاینه فیزیکی در صورت لزوم تست‌هایی مانند ام آر آی یا سی‌تی‌اسکن و اشعه ایکس تشخیص نهایی را انجام می‌دهد.
بسته به‌شدت آسیبی که ایجاد شده است و سایر شرایط سلامتی شما، پزشک مناسب‌ترین و مؤثرترین درمان بی حسی پا در دیسکوپاتی کمر را برایتان تجویز می‌کند. به‌عنوان‌مثال ممکن است فرد برای درمان نیاز به جراحی داشته باشد، اما به دلیل سن بالا یا وجود بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت نتواند مورد جراحی قرار بگیرد و پزشک مجبور باشد از روش‌های دیگری برای کنترل و درمان بی حسی پا در دیسکوپاتی کمر استفاده نماید.
درمان بی حس شدن پا در دیسکوپاتی کمر زمانی انجام می‌شود که فشار واردشده بر عصب درگیر برداشته شود. معمولاً افرادی بی حسی پا در اثر دیسک کمر را بیشتر تجربه می‌کنند که دچار آسیب در دیسک بین مهره‌های 4 و 5 ناحیه کمری شده باشند؛ زیرا بیشتر رشته‌های عصبی اطراف این مهره‌ها به پاها عصب دهی می‌کنند و درصورتی‌که تحت‌فشار قرار بگیرند نمی‌توانند پیام‌ها به پاها و سایر نقاط در اندام تحتانی را مثل قبل ارسال کنند که منجر به علائمی چون بی‌حسی می‌شود.
همان‌طورکه گفتیم بسته به شرایط بیمار درمان بی حسی پا در دیسک کمر برای هر بیمار می‌تواند منحصربه‌فرد باشد. بااین‌حال به‌طورکلی بهترین روش‌های درمان بی حسی پا در دیسکوپاتی کمر عبارت‌اند از:
♦ کاهش فعالیت‌های سخت و تشدیدکننده علائم
♦ استراحت کوتاه‌مدت (استراحت طولانی می‌تواند ماهیچه‌های پا را ضعیف کند و شرایط را سخت‌تر خواهد کرد.)
♦ انجام ورزش برای دیسکوپاتی کمر و بی حس شدن پا
♦ استفاده از برخی داروهای تجویزی ضدالتهابی که فشردگی و التهاب عصب‌های درگیر را کم خواهد کرد.
♦ انجام لیزر درمانی
♦ جراحی دیسک جهت آزاد کردن عصب درگیر شده
برای اینکه بتوانید بی حسی پا در اثر دیسکوپاتی کمر را سریع‌تر بهبود دهید باید حتماً دستورات متخصص خود را موبه‌مو اجرا کنید. به‌عنوان‌مثال اگر برنامه ورزش برای دیسک کمر و بی حسی پا به شما ارائه شده است باید دقیق و طبق دستور پزشک انجام گردد. همچنین برخی توصیه‌های پزشکی می‌توانند به درمان سریع‌تر بی حسی پا در اثر دیسک کمر کمک کنند که عبارت‌اند از:
♦ معمولاً زمانی علائم بی حسی پا در اثر دیسکوپاتی کمر شدید می‌شود که فرد دائم خم و راست شود؛ بنابراین افراد مبتلابه دیسک کمر باید سعی کنند تا حد امکان کمتر خودشان را خم و راست کنند. حتی اگر مجبور به خم شدن هستید به‌جای کمر به کمک زانوها خم شوید.
♦ بخصوص خانم‌های خانه‌دار که برای انواع کارهای خانه خم و راست می‌شوند باید حداقل تا شش هفته انجام فعالیت‌های خود را کاهش دهند.
♦ تا جایی که امکان دارد از بالا و پایین رفتن از پله‌ها اجتناب کنید.
♦ سعی کنید به‌صورت طولانی‌مدت در یک پوزیشن ننشینید. به‌طورکلی نیز نشستن طولانی‌مدت می‌تواند علائم دیسک کمر مانند بی حسی پا در اثر دیسک کمر را تشدید کند. افراد مبتلابه دیسک کمر باید حداقل بین هر 20 الی 30 دقیقه یک‌بار حدود 5 دقیقه راه بروند.
♦ بااینکه ورزش برای دیسکوپاتی کمر و بی حس شدن پا تحت نظر متخصص می‌تواند تأثیرات بسیار خوبی داشته باشد ولی راه رفتن طولانی می‌تواند علائم را تشدید کند.
♦ حتماً در صورت ابتلا به دیسک کمر باید از دستشویی فرنگی به‌جای دستشویی‌های معمولی ایرانی استفاده کنید.
♦ استفاده از مواد غذایی ضروری و با ارزش غذایی بالا مانند انواع میوه‌ها، سبزیجات، پروتئین و ... که ویتامین‌های مهم مانند ویتامین D و ترکیبات مهم و ضروری مثل کلسیم را تامین می‌کنند نیز علائم را زودتر از بین برده و از تشدید مجدد آن‌ها نیز جلوگیری خواهد شد.
♦ درست خوابیدن نیز می‌تواند تأثیر زیادی در کاهش علائم درد و بی حسی پا در اثر دیسکوپاتی کمر داشته باشد. بهترین حالت برای افراد دارای دیسک کمر خوابیدن به پشت و قرار دادن یک بالش زیر زانوهایشان می‌باشد. همچنین در صورت عدم توانایی خوابیدن به پشت، افراد می‌توانند به پهلو خوابیده، پاهایشان را کمی به سمت شکم جمع کرده و یک بالش بین زانوهای خود قرار دهند.
معمولاً متخصصین ستون فقرات باتجربه سعی می‌کنند تا جای ممکن از روش‌های غیرجراحی برای درمان بی حس شدن پا در دیسکوپاتی کمر استفاده کنند. بااین‌حال درصورتی‌که بی حس شدن پا در اثر دیسکوپاتی کمر شدید باشد و احتمال فلج اندام نیز وجود داشته باشد معمولاً متخصصین جراحی را توصیه می‌کنند.
این جراحی اگرچه یکی از روش‌های پرریسک برای درمان فتق دیسک است ولی درصورتی‌که توسط متخصصین کار بلد و ماهر در مراکز تخصصی مجهز و معتبر انجام شود می‌تواند تأثیر زیادی در کاهش علائم فتق دیسک و بهبود بی حس شدن پا در اثر دیسکوپاتی کمر داشته باشد. بااین‌حال ممکن است علت احساس گزگز پا بعد از عمل دیسکوپاتی کمر یکی از عوارض بعد از عمل باشد.
جراحی دیسک کمر یکی از عمل‌های بسیار حساس است که می‌تواند با برخی عوارض جانبی همراه باشد. علت گزگز پا بعد از عمل دیسک کمر می‌تواند تحریک عصب‌ها هنگام جراحی باشد که در این صورت یک عارضه موقت است و بعد از بهبودی کامل معمولاً از بین می‌رود؛ اما درصورتی‌که این جراحی توسط افراد غیرحرفه‌ای و کم‌تجربه انجام شود ممکن است در حین عمل عصب‌های دیگری تحت‌فشار قرار گرفته باشند یا آسیب‌دیده باشند که دلیل گزگز پا بعد از جراحی دیسکوپاتی کمر را به وجود آورده‌اند. اگر بخواهیم به‌طور کامل‌تر علت گزگز پا بعد از عمل دیسک کمر را بررسی کنیم، عبارت‌اند از:
♦ آسیب دیدن عصب‌های دیگر در ناحیه اطراف دیسک فتق شده
♦ ایجاد عفونت بعد از جراحی به دلیل عدم مراقبت‌های صحیح و کافی
♦ عدم موفقیت در جراحی به دلیل تجربه پایین پزشک یا بیش‌ازحد فشرده شدن عصب‌های درگیر
برنامه ورزش برای دیسکوپاتی کمر و بی حس شدن پا حتماً باید توسط پزشک ستون فقرات یا ارتوپد شما تجویز شود و به‌هیچ‌وجه نباید خودتان تمرینات ورزشی را انجام دهید، زیرا ممکن است به دلیل انجام اشتباه حرکات ورزشی آسیب شدیدتر شود. بااین‌حال ما در این قسمت تنها جهت آشنایی شما با این حرکات ورزشی چند نمونه از آن‌ها را برایتان آورده‌ایم که عبارت‌اند از:
کشش فلکسور هیپ:
این تمرین بیشتر بر روی باسن تمرکز دارد و جهت بهبود عملکرد هنگام چرخش و کشش فلکسور لگن تجویز می‌شود. این تمرین ضمن بهبود عملکرد باسن هنگام چرخش، انعطاف‌پذیری بدن را افزایش خواهد داد و حرکات شما را راحت‌تر می‌کند. انجام این تمرین طبق مراحل زیر است:
♦ با یک زانو روی تشک خود زانو بزنید.
♦ بازو را در همان سمت زانویی که روی زمین قرار دارد بلند کنید (زانو پشتی).
♦ بازوی بلند شده خود را به عقب ببرید. این کار باید طوری انجام شود که باسن شما به سمت جلو حرکت کند و پشت شما بالاتر برود.
♦ این موقعیت را برای 20 الی 30 ثانیه حفظ نمایید.
♦ در هر بار انجام این تمرین آن را سه بار برای هر طرف تکرار کنید.
کشش عضلات چهار سر ران:
هدف از انجام این حرکت کششی به‌عنوان ورزش برای دیسک کمر و بی حسی پا افزایش انعطاف‌پذیری کمر است که به شکل زیر باید انجام می‌شود:
♦ رو به شکم دراز بکشید.
♦ در سمتی که بیشتر تحت تأثیر رادیکولوپاتی کمری مانند بی حس شدن پا در اثر دیسکوپاتی کمر قرار گرفته است، حوله یا نوار درمانی را به پا بچسبانید. از حوله یا بند برای کشیدن پاشنه پای خود به سمت باسن استفاده کنید.
♦ این وضعیت را به مدت 1 دقیقه نگه دارید.
♦ می‌توانید در هر بار انجام این ورزش این کشش را سه بار تکرار کنید.
خم کردن زانوها به سمت سینه:
این ورزش یک حرکت ساده است که هر فردی می‌تواند انجام دهد و باعث کشش در انتهای کمر شما می‌شود که می‌تواند به اسپوندیلولیستزیس (شرایطی که بر مهره‌های تحتانی ستون فقرات شما تأثیر می‌گذارد) کمک کرده و علائمی مانند بی حسی پا در اثر دیسک کمر را کاهش دهد. برای انجام آن به روش زیر عمل نمایید:
♦ به کمر دراز بکشید، زانوها را خم کنید.
♦ زانوهای خود را به‌صورت جفت شده داخل سینه خود بیاورید. می‌توانید برای راحت‌تر کردن انجام این حرکت دست‌ها را زیر زانوها قفل کنید.
♦ در هر بار انجام این حرکت 5 الی 10 ثانیه وضعیت خود را نگه دارید.
♦ بین هر بار انجام آن حدود 10 الی 15 ثانیه استراحت کنید و مجدد تا جای ممکن حرکت را تکرار کنید.
ژست سگ رو به بالا:
این پوزیشن یک ژست معمول یوگا است که منجر به کشش عمیق در قفسه سینه می‌شود و در افزایش و تقویت ماهیچه‌های اصلی بدن تأثیر دارد. روش انجام آن به این طریق است:
♦ خود را صاف روی تشک رو به شکم قرار دهید.
♦ سر خود را کمی بالا بیاورید. دست‌های خود را درحالی‌که کف دست‌ها پایین است، زیر شانه‌های خود قرار دهید.
♦ انگشتان پا را به‌صورت عمودی روی زمین قرار دهید.
♦ نفس بکشید.
♦ بدن و پاهای خود را با فشار دادن دست‌ها و بالای پاها از زمین بلند کنید.
♦ مطمئن شوید که گردنتان به سمت بالا، کشیده و ریلکس است و درحالی‌که سر را به سمت بالا نگه می‌دارید و به نفس کشیدن ادامه می‌دهید، ران‌هایتان را درگیر کنید تا سفت شوند.
♦ هنگامی‌که این تمرین پلانک را انجام می‌دهید، با فواصل 15 ثانیه‌ای شروع کنید و به‌آرامی با تقویت هسته بدن تا 30 ثانیه این حرکت را افزایش دهید.
کرانچ‌ها:
کرانچ به‌خوبی عضلات شکم شما را از هم جدا می‌کند. تقویت عضلات شکم نیز می‌تواند به کاهش درد سیاتیک و بی حسی پا در اثر دیسک کمر کمک کند. به روش زیر عمل کنید:
♦ به پشت دراز بکشید.
♦ زانوهای خود را با زاویه 90 درجه خم کنید.
♦ بررسی کنید که پاهای شما به‌اندازه کافی (یک فوت) از بدن شما فاصله داشته باشد و روی زمین صاف باشد.
♦ دستان خود را روی شانه‌های خود قرار دهید و به شکل ضربدر در بیاورید.
♦ عضلات شکم خود را به داخل بیاورید و آن‌ها را سفت کنید.
♦ تیغه‌های شانه خود را به سمت بالا بلند کرده و از زمین دور کنید.
♦ سر و شانه‌های خود را در یک راستا نگه دارید. سر خود را به سمت قفسه سینه پایین نیاورید.
♦ 1-2 ثانیه در این حالت بمانید.
♦ به‌آرامی خود را به زمین برگردانید.
♦ 8-12 کرانچ در روز برای کمک به ساخت عضلات تأثیر بسیار خوبی دارد.
یکی از اثرات شایع ناشی از فتق دیسک است که باید به‌طور بی حسی پا در اثر دیسک کمر ویژه به آن توجه داشته باشید؛ زیرا در صورت ادامه‌دار شدن و تشدید یافتن می‌تواند از بی حسی به فلج کامل اندام تحتانی تبدیل شود؛ بنابراین مهم است که در همان ابتدای امر اگر علائم بیش از چند روز ادامه پیدا کرد و با روش‌های آسان مانند استراحت بهبود نیافت در اسرع وقت به یک متخصص ستون فقرات خوب مراجعه نمایید تا تشخیص نهایی داده شود و در صورت فتق دیسک درمان‌های لازم صورت گیرند.
خوشبختانه در مرکز تخصصی ما متخصصان به نام و بسیار باتجربه‌ای در این زمینه فعال هستند که می‌توانند به کمک دانش و تجربه خود و بهترین تجهیزات پزشکی بروز دنیا دقیق‌ترین تشخیص‌ها و مؤثرترین درمان‌ها را به شما ارائه دهند. کافی است از طریق شماره تلفن‌های موجود در بخش تماس با ما در ارتباط باشید.