درمان بی حسی پای دیابتی؛ با استفاده از بهترین راهکارهای اصولی و نوین
بیماری دیابت که به علت افزایش قند خون و عدم کنترل آن ایجاد میشود. میتواند در بلندمدت باعث ایجاد مشکلاتی در بیمار گردد. بی حس شدن پاها از جمله عوارض بیماری دیابت نوع دو بوده که نشان دهنده صدمه دیدن اعصاب است. در این مطلب قصد داریم درباره بیماری دیابت، راهکارهای درمان بی حسی پای دیابتی و تاثیر دیابت بر بی حسی پا بیشتر صحبت کنیم.
بی حسی پاها که به نوروپاتی نیز معروف است، به دلیل افزایش قند خون به میزان زیاد و در بلندمدت ایجاد میشود .افراد در صورت تشخیص سریع بیماری دیابت، با تغییر سبک زندگی و استفاده از دارو می‌توانند سطح قند خون را کنترل کرده و از پیشرفت بیماری و ابتلا به نوروپاتی در امان بمانند.
نوروپاتی دستکش و جوراب یکی از روش‌های عالی برای کنترل درد در افراد مبتلا به نوروپاتی است. نوع درمان بی حسی پای دیابتی، پس از مراجعه به پزشک و انجام آزمایشات لازم و همچنین شدت بیماری تعیین میشود.
یافته‌ها نشان می‌دهند که قند خون، معمولا بر روی بلندترین عصب‌ها تاثیر می‌گذارد. عصب‌های متصل‌کننده ستون فقرات به انگشتان پا، طولانی‌ترین عصب‌های موجود در بدن هر انسانی هستند. به همین دلیل دیابت، قبل از اینکه بر روی سایر ارگان‌های بدن تاثیر بگذارد، پاها را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
عوامل متعددی در ایجاد بیماری دیابت و بی حسی پا دخیل هستند. مهم‌ترین دلیل این بیماری، قند خون بالا و کاهش ترشح انسولین در طولانی‌مدت است.
مشکل در عملکرد غده پانکراس یا لوزالمعده، از جمله عوامل موثر در ایجاد دیابت نوع یک است. لوزالمعده با ترشح دو هورمون انسولین و گلوکاگون، باعث تنظیم قند خون در بدن میشود. وقتی لوزالمعده نتواند به درستی عمل کند، احتمال بروز دیابت و سر شدگی پا افزایش می‌یابد.
محققان بر این باورند که مرض قند، نوعی بیماری ژنتیکی است. بر این اساس می‌توان گفت که زمینه‌های ژنتیکی از دیگر عوامل ایجاد دیابت و بی حسی پا هستند.
مصرف زیاد مواد غذایی چرب و پرکالری که منجر به افزایش اسیدهای چرب آزاد در خون میگردد، از عوامل ایجاد دیابت نوع دو است. در چنین شرایطی بالا بودن چربی خون، باعث ایجاد مقاومت بدن نسبت به انسولین شده و بیماری دیابت و بی حسی پا را در پی دارد؛ بنابراین می‌توان گفت که پیروی از رژیم غذایی نامناسب، اضافه وزن و عدم تحرک در ایجاد این بیماری موثر است.
اگرچه در گذشته راه‌های اندکی برای درمان بی حسی پای دیابتی وجود داشت، اما هم‌اکنون افرادی که دچار بی حسی پا بر اثر دیابت شده اند، با استفاده از روش‌های خانگی، انجام برخی ورزش‌ها، مصرف برخی داروها، می‌توانند کنترل کاملی بر روی این بیماری داشته باشند.
از جمله عوارض بیماری دیابت می‌توان به بی‌حسی و کرختی اندام‌های بدن و از جمله دستها و پاها اشاره کرد. این بی‌حسی اندام‌ها اغلب بخاطر آسیب دیدگی بخش (اعصاب محیطی) ایجاد میشود که پیامهای عصبی را به اعصاب مرکزی منتقل می‌کنند. عوامل متعددی در ایجاد دیابت و بی حسی دست و پا موثرند.
افراد مبتلا به دیابت، معمولا بیش از سایر افراد مستعد بیماری فشار خون هستند. وقتی فشار خون افزایش یابد، رگ‌هایی که مسئول انتقال اکسیژن و مواد مغذی در بدن هستند، تخریب شده و اعصاب بدن تغذیه نمی‌شوند. به همین دلیل می‌توان گفت که فشار خون بالا یکی از عوامل تضعیف اعصاب است که مانع انتقال پیامهای عصبی در بدن میشود. بر این اساس می‌توان به رابطه دیابت و بی حسی دست و پا پی برد.
علائم دیابت و سر شدگی دست و پای ناشی از آن، معمولا پس از چند سال پدیدار می‌شوند. این علائم بسته به نوع نوروپاتی و عصبی که بر آن موثر بوده، متفاوت هستند .بی حسی دست و پاها از نوک انگشتان دست یا پا شروع شده و به تدریج در پاها به سمت بالا و در دستها به سمت بازوها، انتقال می‌یابد. با گسترش دیابت و مور مور دست و پا، عضلات ضعیف شده و توان احساس گرما و سرما را از دست می‌دهند. این ناتوانی عضلانی، میتواند منجر به از دست رفتن تعادل و آسیب جسمی نیز گردد.
هرچند دیابت و بی حسی دست و پا به دلیل عدم کنترل سطح قند خون در طولانی‌مدت، ایجاد میشود، اما با استفاده از روش‌هایی قابل درمان است. مهم‌ترین عوامل کنترل دیابت و مور مور دست و پا، ورزش کردن و داشتن فعالیت بدنی، رژم غذایی مناسب و استفاده از داروهای دیابت است.
نوروپاتی خطرناک‌ترین عارضه‌ای است که بیماری دیابت کنترل نشده میتواند در پی داشته باشد؛ زیرا در این شرایط، عصب‌ها برای مدت زیادی آسیب دیده‌اند و ترمیم آنها کار ساده‌ا‌ی نیست. هرچند کنترل دیابت، میتواند باعث کاهش آسیب عصبی و عوارض جانبی شود، اما در ترمیم عصب‌های تخریب شده، تاثیری ندارد. البته در چنین وضعیتی نباید درمان را رها کرد، بلکه با رعایت دستورات پیشگیرانه باید در جهت بهبود بیماری گام برداشت؛ بنابراین بهترین کار برای جلوگیری از وخیم‌تر شدن بیماری، مراجعه به پزشک و دریافت مشاوره از اوست.
در درمان بی حسی پای دیابتی، پزشک با معاینه و در نظر گرفتن علائم بیمار، به تشخیص بیماری میپردازد. پزشک با اندازه‌گیری ضربان قلب، فشار خون، حساسیت پاها نسبت به دما، لمس کردن و لرزش، بیمار را مورد معاینه قرار می‌دهد. معمولا آزمایش الکترومیوگرافی برای تشخیص میزان تخریب عصبی و آزمایش کنترل نوسانات قلب، جهت بررسی نحوه عکس‌العمل قلب نسبت به شرایط مختلف، توسط پزشک معالج تجویز میشود.
گزگز یا سوزن سوزن شدن پاها مشکلی است که افراد، معمولا با آن درگیرند. این مشکل معمولا در اثر نشستن طولانی‌مدت در یک وضعیت و اعمال فشار به عصب پاها ایجاد میشود. گز گز پا در این حالت، جای نگرانی ندارد و با تغییر وضعیت و حرکت دادن پاها، مشکل برطرف میگردد، اما گاهی این مشکل با درد و بی حسی پاها همراه بوده و برای مدت زیادی ادامه می‌یابد که در این شرایط بهتر است با پزشک متخصص دیدار کنید. پزشک با انجام آزمایشات لازم و معاینه فیزیکی، میتواند مشکل را تشخیص دهد و متناسب با بیماری، درمان را شروع کند.
یکی از بیماری‌هایی که در طولانی‌مدت منجر به گزگز پاها میشود، دیابت است. با پیشرفت دیابت، دیواره مویرگ‌ها آسیب میبیند و به همین دلیل اعصابی که توسط این مویرگ‌ها تغذیه می‌شوند، از بین می‌روند. با از بین رفتن عصب، گزگز یا بی حسی در پاها و سایر عضلات ایجاد میشود.
اولین روشی که پزشک برای درمان گزگز پای دیابتی، پیشنهاد می‌کند کنترل قند خون است .در واقع با کنترل قند خون در حد مطلوب، از صدمه دیدن و تخریب بیشتر عصب‌ها جلوگیری میشود. پزشک ابتدا با تجویز انسولین و داروهای قند خون برای بیمار و تشویق او به رژیم غذایی مطلوب و داشتن فعالیت بدنی به درمان گزگز پای دیابتی میپردازد. هرچند در مراحل ابتدایی، ممکن است بیماری بدتر شود، اما با کنترل قند خون در گذر زمان علائم بیماری کاهش می‌یابد.
ماساژ درمانی روشی موثر برای درمان گزگز پای دیابتی است. ماساژ دادن با تحریک اعصاب و بهبود گردش خون در پاها، باعث بهبود عملکرد اعصاب شده و میتواند در کنار سایر روش‌های درمانی، موثر واقع شود.
استفاده از کمپرس گرم روش دیگری است که می تواند به درمان گزگز پای دیابتی کمک کند. کمپرس گرم با بهبود گردش خون، عملکرد اعصاب را تقویت کرده و احساس گزگز در پاها را کاهش می‌دهد. برای این منظور یک کمپرس گرم را به مدت 7-5 دقیقه بر روی قسمت‌هایی از پاها که مشکل دارند، قرار دهید. این روش در کنار سایر روش‌ها میتواند در درمان گز گز پای دیابتی موثر باشد.
ورزش منظم با بهبود گردش خون و اکسیژن‌رسانی به بافت‌های بدن یکی از روش‌های موثر در درمان گز گز پای دیابتی است .انجام ورزش‌های ساده و کششی به صورت روزانه و مرتب، یک روش خانگی و بدون دردسر است که میتوانید زیر نظر پزشک یا مشاور خود انجام دهید تا از پیشرفت این بیماری در امان بمانید.
استفاده از طب سوزنی علاوه بر اینکه باعث تحریک سیستم عصبی میشود، می تواند منجر به آزاد شدن اندورفین‌ها شود. طب سوزنی یک روش طبیعی و بدون عارضه برای تسکین درد است که افراد زیادی تمایل به استفاده از آن برای درمان گز گز پای دیابتی دارند.
روش درمان به میزان آسیب‌دیدگی عصب و علائم آن بستگی دارد که ممکن است به صورت بی حسی، درد، سوزش، سوءهاضمه، ضعف بدنی، سرگیجه و ناتوانی جنسی باشد. در صورتی که بیماری نوروپاتی با درد شدید همراه باشد، پزشک مجبور است از درمان‌های دارویی استفاده کند. در این وضعیت بیمار به یک برنامه درمانی منظم و زیر نظر پزشک متخصص نیاز دارد تا بیماری قابل کنترل شود.
درد و بی حسی نوروپاتی با دردهای ناشی از زخم و آسیب‌دیدگی بافتی فرق می‌کند و به همین دلیل داروهایی مانند ایبوپروفن در درمان آن موثر نیستند. پزشک براساس تشخیص خود، ممکن است برخی از داروهای ضد صرع را برای درمان بی‌حسی پای دیابتی تجویز کند. این داروها شامل گاباپنتین و پرگابالین است که در درمان دردهای عصبی ناشی از دیابت، بسیار خوب عمل کرده و تا 50 درصد، درد را کاهش می‌دهند.
از دیگر داروهایی که می‌توانند در درمان بی حسی پای دیابتی و کاهش درد موثر واقع شوند، داروهای ضد افسردگی هستند. پزشک ممکن است، یکی از داروهای آمی تری پتیلین، دولوکستین و ونلافاکسین را برای درمان توصیه کند.
داروی دیگری که معمولا پزشکان برای درمان نوروپاتی تجویز می‌کنند، داروهای مخدر است. دکسترومتورفان، اکسيكودن، تاپنتادول و ترامادول، از جمله مواد مخدر برای کاهش درد هستند که در این میان ترامادول از اثربخشی بیشتری برخوردار است.
از دیگر داروهای موثر بر درد که توسط پزشک برای درمان مور مور پای دیابتی توصیه میشود، داروهای موضعی مانند لیدوکائین، اسپری‌های نیترات و کرم کپسایسین است. این داروها غیرخوراکی بوده و استفاده موضعی از آنها، درد را کاهش می‌دهد.
محققان بر این باورند که تمرین‌های ورزشی میتواند تا حدودی در توان‌بخشی عضلات افراد مبتلا به بی حسی پای دیابتی، موثر واقع شود .انجام حرکات ورزشی به طور منظم به تنظیم قند خون و کاهش دردهای نوروپاتی نیز کمک می‌کند. البته توجه به این نکته ضروری است که بیماران دیابتی در حین ورزش و فعالیت بدنی باید سطح قند خود را به صورت مرتب چک کنند. برنامه‌های ورزشی برای درمان سرشدگی پای دیابتی شامل موارد زیر است:
ورزش‌های هوازی: کاردیو یا ورزش هوازی نوعی فعالیت بدنی است که منجر به افزایش تدریجی ضربان قلب و تنفس شده و عضلات زیادی از بدن را درگیر می‌کند. پیاده‌روی، آرام دویدن و فعالیتهای آمادگی جسمانی از جمله ورزش‌های هوازی هستند که برای درمان گز گز پای دیابتی باید 4بار در هفته به مدت 30 دقیقه انجام شوند. این ورزش‌ها در همان دقایق ابتدایی، باعث کاهش قند خون می‌شوند و لازم است سطح قند خون به طور مرتب چک شود.
ورزش‌های استقامتی یا بی‌هوازی: این ورزش‌ها با اعمال فشار به وزنه و تسمه انجام شده و هر چند باعث تقویت عضلات می‌شوند، اما در کاهش قند خون، به اندازه ورزش‌های هوازی تاثیر ندارند. وزنه‌برداری و کار با دمبل، کار با وسایل بدنسازی، پاور لیفتینگ و حرکات اسکات از جمله ورزش‌های استقامتی هستند که اگر به صورت منظم و سبک انجام شوند، می‌توانند در کاهش قند خون و درمان بی حسی پای دیابتی موثر باشند.
ورزش‌های کششی یا انعطافی: حرکات کششی عضلات و تاندون‌ها تاثیری بر تعداد ضربان قلب و تنفس ندارند، ولی می‌توانند باعث تقویت عضلات شوند. انجام منظم و مداوم این ورزش‌ها در برخی از افراد منجر به کاهش قند خون میشود، اما در برخی از افراد دیابتی تغییری ایجاد نمی‌کند یا حتی ممکن است باعث افزایش قند خون شود؛ بنابراین لازم است سطح قند خون به طور مداوم در حین ورزش، چک شود و هر فرد با در نظر گرفتن نوع رفتار قند خون به فعالیت‌ها ادامه دهد.
ورزش‌های تعادلی: این فعالیت‌ها برای جلوگیری از زمین خوردن و حفظ تعادل در حین راه رفتن بسیار موثر است. بررسی‌ها نشان می‌دهند که بزرگترین مشکل افراد مبتلا به بی‌حسی پای دیابتی، عدم تعادل و خطر افتادن است. برنامه‌های پیشگیری برای کنترل این مشکل، زیر نظر مشاوران با تجربه و متخصص میتواند در درمان بی حسی پای دیابتی موثر باشد.
تمرینات فیزیوتراپی برای تقویت عضلات پاها، همواره مورد توجه بوده و به عنوان یکی از بهترین روش‌ها برای درمان ناتوانی‌های جسمی شناخته شده است. فیزیوتراپی شامل فعالیتهای فیزیکی و حرکات درمانی است که منجر به اصلاح شرایط و بهبود استقامت و قدرت بدنی میشود. این تمرینات توسط پزشک، تجویز میشود و فرد بیمار موظف است به طور منظم انجام دهد تا نتیجه مطلوب، حاصل گردد.
تحقیقات نشان می‌دهد که تمرینات فیزیوتراپی میتواند در درمان بی حسی پای دیابتی و کاهش درد ناشی از این بیماری موثر باشد. متخصص فیزیوتراپی با تزریق دارو به اعصاب آسیب‌دیده و تجویز حرکات درمانی، باعث بهبود انتقال خون به اعصاب شده و مانع از رشد بیماری میشود. از جمله روش‌های فیزیوتراپی که برای درمان این بیماری کاربرد دارند، عبارتند از:
مگنت تراپی: مگنت تراپی، روشی غیر تهاجمی است که با استفاده از انرژی مغناطیسی باعث تسکین درد میشود.در این روش با ایجاد میدان‌های مغناطیسی، فرآیند متابولیسم سلولی و خونرسانی به بافت‌ها افزایش یافته و درد کاهش می‌یابد.
لیزرتراپی: لیزرتراپی، یک روش بدون عارضه جانبی است که دردهای عضلانی و عصبی را کاهش می‌دهد. در این روش، تابش لیزر به بافت‌های بدن باعث تحریک سلول‌ها شده و درد و التهاب را به میزان قابل توجهی کاهش می‌دهد.
تحریک الکتریکی عصب: تحریک الکتریکی، روشی برای کاهش درد و التهاب و بهبود جریان خون است. در این روش فیزیوتراپیست، الکترودهایی را بر روی پاها قرار داده و با استفاده از جریان برق، سیگنال‌های درد وارد شده به مغز را تغییر می‌دهد.
بیماری دیابت که به علت افزایش قند خون و عدم کنترل آن ایجاد میشود، میتواند در بلندمدت باعث ایجاد مشکلاتی در فرد بیمار گردد. بی حس شدن پاها از جمله عوارض بیماری دیابت نوع دو بوده که نشان‌دهنده صدمه دیدن اعصاب است. بی حسی پاها که به نوروپاتی نیز معروف است، به دلیل افزایش قند خون به میزان زیاد و در بلندمدت ایجاد میشود.
آسیب‌های عصبی باعث میشود حرکات عضلانی از جمله حرکات دست و پاها کاهش پیدا کرده و فرد احساسات طبیعی در این بخش از بدن خود را از دست بدهد. از جمله ابزارهای جدیدی که اغلب برای کاستن درد دست و پاهای افراد مبتلا به بیماری‌های نوروپاتی از آن استفاده میشود، تجهیزاتی همچون دستکش و جوراب است که قابلیت تنظیم اتوماتیک داشته و ساز و کار آن به نحوی است که با استفاده از سیگنال‌های الکتریکی کمک زیادی به کم‌تر شدن ناراحتی و درد در افراد نوروپاتی می‌کند.
بی حسی پای دیابتی در نتیجه آسیب به اعصاب و منتقل نشدن پیامهای عصبی، به وجود می‌آید که کرختی پاها را به همراه دارد. علت اصلی این بیماری، مرض قند است. بنابراین افراد مستعد بیماری دیابت، با انجام اقدامات پیشگیرانه و کنترل قند خون می‌توانند از این بیماری و عوارض جبران‌ناپذیر آن در امان بمانند.
اندازه‌گیری سطح قند خون به طور مرتب، از جمله این اقدامات است که افراد مستعد دیابت باید از سنین پایین به آن توجه ویژه‌ای داشته باشند. الکل از جمله موادی است که باعث اختلال در عملکرد کبد شده و بیماری دیابت را حاد و غیر قابل کنترل می‌کند.
اصلاح سبک زندگی با عدم مصرف الکل و دخانیات، ورزش و افزایش فعالیتهای فیزیکی، رعایت رژیم غذایی مناسب و کنترل وزن از راهکارهای اصولی در جهت درمان بی حسی پای دیابتی است که میتواند باعث کنترل دیابت شود.
یکی از موادی که پزشکان برای جلوگیری از ابتلا به دیابت و عوارض آن، تجویز می‌کنند مصرف ویتامین‌های گروه B است. این ویتامین‌ها جزء ویتامین‌های ضروری برای سلامتی هستند و می‌توانند به میزان قابل توجهی از ابتلا به این بیماری بکاهند. در کل مراجعه به پزشک متخصص و دریافت مشاوره از او، بهترین و مطمئن‌ترین روش برای پیشگیری از بیماری دیابت و کنترل آن است.