درمان گرفتگی عضلات لگن|نکات مهم، دلایل، علائم، تشخیص، پیشگیری
یکی از دردهای ناراحتکننده که میتواند به دلایل متعددی ایجاد شود، گرفتگی عضلات لگن است. معمولا زنان بیشتر از مردان ممکن است با ین درد در ناحیه لگن و زیر شکم خود مواجه شوند. اگر مدتی است که احساس گرفتگی در عضلات لگن میکنید، بهتر است هرچه زودتر در پیِ کشف علت آن باشید؛ زیرا تشخیص درست و بهموقع آن، از ایجاد عوارض جدیتر ممانعت به عمل میآورد. در حقیقت درمان گرفتگی عضلات لگن در گِرو تشخیص صحیح و استفاده از روشهای درست است تا مشکلات پیشرو بیمار هموار شود. بنابراین، مراجعه به یک متخصص گرفتگی عضلات عاقلانهترین کار ممکن در مواجه با چنین شرایطی است؛ زیرا درمانهای خودسرانه یا سطحی نه تنها میتواند باعث تشدید شود بلکه به مشکلاتی چون یبوست، نشت ادرار یا مدفوع و تکرر ادرار منجر شود. برای رفع ابهامات و مشکلاتی از این دست و آشنایی با راهکارهای درمانی این عارضه با ما همراه باشید.
آنچه در این مقاله می خوانید:
چرا دچار گرفتگی عضلات لگن میشویم؟
قبل از آشنایی با دارو گرفتگی عضلات لگن، خوب است دررابطهبا عضله پیریفورمیس نیز اطلاعاتی کسب کنید. این عضله درست در عمق لگن و باسن قرار گرفته و به استخوانهای ساکروم و ران متصل شده است. در حقیقت دلیل آنکه شما میتوانید ران خود را به سمت خارج بچرخانید، وجود این عضله کوچک است. با اینکه پیریفورمیس جثه کوچکی دارد؛ اما نمیتوان از نقش آن در ایجاد دردهای لگنی چشمپوشی کرد.
دلایل گرفتگی ماهیچه لگن
عصب سیاتیک از پایین عضله پیریفورمیس میگذرد. این ارتباط میتواند برخی از دردهای لگنی را توجیه کند. زمانیکه عضله پیریفورمیس به هر دلیلی سفت یا بهاصطلاح علمی دچار اسپاسم شود، بهناچار به عصب سیاتیک فشار وارد کرده و این فشار یک درد آزادهندهای را در ناحیه لگن ایجاد میکند.
این درد میتواند به دلایل مختلفی همچون آسیب یا ضربه دیدن عضله پیریفورمیس در طی تمرینات ورزشی، التهاب مفصل ران، سفتشدن غیرعادی این عضله و تحریک مفصل یا عصب سایکروایلیاک پیرامون ایجاد شود. گاهی نیز برخی از افراد به دلیل زیاد کار کشیدن از خود و فعالیتهایی مانند: دویدن طولانیمدت، نشستن زیاد، بلندکردن اجسام سنگین، زیاد بالارفتن از پلهها و... ممکن است این درد را تجربه کنند.
علائم گرفتگی ماهیچههای لگن
از مهمترین علائم اسپاسم عضلات لگن میتوان به احساس درد در ناحیه باسن و انتشار آن به ران و ساق پا اشاره کرد. این درد موجب میشود تا هنگام بالا رفتن از پلهها بالا یا نشستن طولانی مدت، بهشدت اذیت شوید.
شاید شما هم در طول زندگی خود گرفتگی یا اسپاسم عضلات لگن را تجربه کرده باشید. زمانیکه به دلایل مختلفی ماهیچه پیریفورمیس دچار آسیب یا سفتی شده باشد، سندروم پیریفورمیس رخ میدهد؛ یعنی با درگیر شدن عصب سیاتیک توسط عضلهی پیریفورمیس شما گرفتگی عضلات لگن و ران را تجربه میکنید که واقعاً هم دردناک و طاقتفرسا است. باید بدانید که درد لگن در اثر این عارضه گاها ممکن است از مهرههای کمر شروع و تا زانو و ساق پا انتشار یابد. یکی دیگر از عارضههایی که افراد از آن شکایت دارند، سوزنسوزنشدن یا احساس کرختی در این نواحی است.
تشخیص گرفتگی عضلات لگن
اگر به دنبال داروی گرفتگی عضلات لگن هستید، باید بدانید که جهت تشخیص این عارضه؛ تست تشخیصی مخصوصی وجود ندارد.
هنگامی که درد عضلات لگنی، پس از گذشت مدتی از بین نرفت و تداوم یافت، باید به پزشک متخصص مراجعه کنید. پزشک بر اساس شرححال شما و انجام تستهای استرس عضلانی، عضله پیریفورمیس را بررسی میکند. همانطورکه گفتیم دلیل این نوع درد میتواند اسپاسم عضله باشد؛ بنابراین پزشک با انجام تست استرس حرکاتی قصد دارد میزان سفتشدن عضله را بررسی کند و به تجزیهوتحلیل وضعیت این عضله بپردازد.
باید بدانید که در حال حاضر تست تخصصی برای تشخیص قطعی این عارضه در دسترس نیست. به همین خاطر پزشک قبل از درمان گرفتگی عضلات کف لگن، باید علل دیگر درد لگن مانند در رفتن مفصل ران، بورسیت، آرتروز ران، پیچخوردن مفصل ران و... را بررسی کند. به بیانی استفاده از تصاویر اشعه ایکس یا سونوگرافی میتواند به پزشک در ردکردن سایر علل درد لگن کمک شایانی کند.
مهمترین نکات درمانی گرفتگی عضلات لگن
پس از آنکه متخصص مطمئن شد که ایراد از عضلات لگن شما است، نوبت به درمان عضلات لگن میرسد. گاهی برای داروی گرفتگی عضلات لگن، درمانهای خانگی و راههای پیشپاافتاده جوابگو است. در حقیقت شما با انجام لیست زیر میتوانید درد و اسپاسم را بهبود ببخشید اما شایان ذکر است که برای درمان کامل این عارضه باید به یک پزشک متخصص و مجرب مراجعه کنید.
- ♦استراحت: چنانچه درد شما خفیف تا متوسط باشد، معمولاً پزشک از شما میخواهد تا در منزل استراحت کنید. راهرفتن زیاد، بالارفتن از پلهها و نشستن طولانیمدت یا انجام کارهای اداری پشت میزی میتواند حال شما را بدتر کند. برای همین بهتر است چند روزی به عضلات پا و لگن خود استراحت بدهید. این روش درمان گرفتگی عضلات کف لگن، شاید پیشپاافتاده باشد؛ اما نتایج مثبت خوبی به همراه خواهد داشت. اگر باردار هستید، پزشک برای درمان انقباض عضلات لگن در بارداری، استراحت مطلق را تجویز خواهد کرد.
- ♦استفاده از کمپرس آب گرم: یکی از بهترین کارهایی که پس از انجام یک فعالیت ورزشی سخت و سنگین میتوانید انجام دهید این است که از کمپرس آب گرم استفاده کنید. چرا که کمپرس گرم، یکی از بهترین گزینهها برای التیام عضلات و بهخصوص عضله پرفورمیس به شمار میرود. همچنین اگر بعد از یک تمرین ورزشی سنگین و طولانیمدت احساس گرفتگی در عضله پیریفورمیس داشتید، بهتر است با استفاده از کیسه آب گرم، ناحیه آسیبدیده را التیام بخشید.
- ♦ورزش در آب برای گرفتگی عضلات لگن در بارداری: طی بارداری به دلیل آن که مادر مجبور است وزن نوزاد را تحمل کند، فشار زیادی به مفاصل او وارد میشود. به همین دلیل گرفتگی در عضلات لگن را میتوان یکی از عارضههای بارداری بهحساب آورد. برای کاهش فشار ناشی از گرفتگی عضلات لگن در بارداری میتوانید در آب راه بروید. این مسئله به شما حس رهایی و آرامش خاصی میدهد.
- ♦پوشیدن کفش مناسب: شکل قرارگیری بدن هنگام ایستادن، نشستن و پیادهروی اثرات مختلفی بر عضلات بدن ما خواهد داشت. عضلهی پیریفورمیس در ناحیهی لگن نیز از این قانون تبعیت میکند. پوشیدن یک کفش مناسب و راحت در حفظ و مناسب بودن شکل قرارگیری بدن به کمک میکند و باعث میشود که از گرفتگی عضلات شما، بهخصوص عضلات ناحیهی لگن جلوگیری شود.
- ♦ماساژ: گاهی وقتها گرفتن یک ماساژ حرفهای میتواند درد لگن شما را آرام کند. با این روش فشار روی پیریفورمیس کمتر شده و در نتیجه عضله و عصب سیاتیک در صورت درگیری حالت رهایی پیدا میکند.
- ♦داروها: یکی دیگر از روشخای درمانی در مواجه با اسپاسم عضلات لگن، استفاده از داروها است. در درمان دردهای خفیف، داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مؤثر هستند. به عبارتی همچون زمانی که سردرد یا بدن دارید، میتوانید از داروهایی مانند ناپروکسن، استامینوفن، ایبوپروفن و... استفاده کنید؛ اما دررابطهبا دردهای شدیدتر پزشک باید برای شما داروهای شلکننده عضلات را تجویز نماید. ممکن است پزشک با توجه به شدت مشکل شما و یا در صورت وجود التهاب، از کورتیکواستروئیدها به شکل تزریقی برای درمان استفاده کند.
- ♦فیزیوتراپی: سفتی عضله پیریفورمیس دامنه حرکتی شما را کاهش میدهد. یک فیزیوتراپیست ماهر میتواند با ارزیابی وضعیت عضله، حرکات و تمرینهای ورزشی مناسبی را تجویز نماید. این حرکات موجب بهبود قدرت لگن و درمان گرفتگی عضلات کف لگن خواهد شد.
- ♦لیزردرمانی: یکی از جدیدترین روشهای درمانی عضلات لگن، لیزردرمانی است. در حقیقت کلاس لیزر به کار گرفته شده در این روش درمانی میتواند بهخوبی در تسریع پروسه ترمیم سلولها نقش مهمی را ایفا کند. دارند؛ بنابراین زمانیکه درد لگن به شما فشار آورد، لیزردرمانی راهحل خوبی است.
- ♦اوزون تراپی: یکی از مؤثرترین روشهای درمانی برای گرفتگی عضلات لگن، اوزون تراپی است. این روش با داشتن سرعت بالا و حداقل عوارض جانبی، بسیار محبوب است. همچنین روزبهروز تعداد افرادی که از اوزون تراپی نتیجه مثبت گرفتهاند، در حال افزایش است. در این روش از خاصیت ضدالتهابی و همچنین ترمیمکنندگی به کمک تقویت سیستم ایمنی از گاز اوزون نیز کمک گرفته میشود. جالب است بدانید برعکس بسیاری از روشها، در اوزون تراپی از توده گازی بهره گرفته میشود. توده گازی انتشار بهتر و سریعتری خواهد داشت؛ در نهایت این تودهی گازی با بهبود گردش خون در رگهای بسیار کوچک درد لگن را کاهش میدهد.
- ♦گرما و سرمادرمانی: از روشهای مهم برای بهبود گرفتگی عضلات لگن که میتوانید با استفاده از آن نتیجه خوبی بگیرید، گرما و سرمادرمانی بهطور مداوم است؛ یعنی باید هر شب یا هر روز از گرما و سرما در ناحیه منقبض شده استفاده کنید. برای بهرهگیری از سرمادرمانی کافی است یک کیسه یخ را به طور غیرمستقیم به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه روی ماهیچه منقبض شده قرار دهید. بعد از آن، نوبت به کیسه آب گرم میرسد، جهت دریافت نتیجه مطلوب باید این کار را چند بار در روز تکرار نمایید.
- ♦تزریق پیریفورمیس از طریق هدایت فلوروسکوپی: این روش جدید یکی از روشهای درمان عضلات لگن بهحساب میآید که با انجام آن درد بیمار تا حد زیادی تسکین مییابد. مراحل انجام به این صورت است که بیمار با درازکشیدن روی شکم آماده خواهد شد. پس از تعیین وضعیت درست، متخصص ناحیه موردنظر برای تزریق را بیحس میکند.
در حقیقت هدف از انجام این روش، واردکردن سوزن جهت تزریق به عضله پیریفورمیس است. برای این کار از هدایت فلوروسکوپ کمک گرفته میشود. به محضی که سوزن در جای مناسب قرار گرفت و عضله را پیدا کرد، دارو و بیحسکننده به عضله وارد میشود. این دارو به طرز خوبی میتواند از درد ماهیچه بکاهد. چنانچه پس از تزریق، درد آن ناحیه برطرف شد، پزشک مطمئن میشود که مشکل از عضله پیریفورمیس است.
تمرینات مناسب برای رفع گرفتگی عضلات لگن
یکی از دردهایی که بسیاری از افراد در حال دستوپنجه نرم کردن با آن هستند، اسپاسم یا گرفتگی لگن است. این عارضه میتواند طیف وسیعی از دردها را برای شما ایجاد کند. دردهایی با شدت زیاد یا دردهای خفیف! گاهی این درد آنقدر شدید است که آرامش را از شما سلب میکند. یکی از راههای درمانی آن، انجام حرکات کششی مناسب و بهدردبخور است. با یادگیری این حرکات میتوانید آنها را خیلی راحت در منزل خود انجام بدهید. البته بهتر است که پزشک با توجه به شرایط بیمار و امکان ورزش کردن او برای بهکارگیری این روش تصمیمگیری کند. برای یادگیری این ورزشها خواندن مطالب زیر را از دست ندهید:
- ♦تمرین کشش عضله پیریفورمیس: یکی از راههای موثر برای گرفتگی عضلات لگن، انجام حرکت کشش عضله پرفورمیس در حالت نشسته و پا روی زمین است. مقدمه شروع این حرکت صاف نشستن روی یک صندلی است. سپس باید تمرین را با انداختن یکی از پاها روی پای دیگر پیش ببرید. یکی از اصول این حرکت، قراردادن پاها رویهم است؛ برای مثال لازم است مچ پای راست شما روی ران پای چپ بیفتد یا بالعکس. حال که در وضعیت گفته شده قرار گرفتید، باید نسبت به کشیدن زانوی خم شده به سمت شانه مقابل اقدام کنید. در تمام این مراحل باید از قوس دادن پشت خود و خمشدن خودداری نمایید. برای نتیجهگرفتن از این تمرین لازم است ۵ روز در هفته در دو ست 5 مرتبهای 15 ثانیهای انجام دهید.
- ♦تمرین کشش همسترینگ با کش: برای انجام کشش همسترینگ لازم است به پشتروی زمین بخوابید. سپس نوبت به گرفتن پنجه پا که به یک کش وصل است، میرسد. هدف از استفاده از کش، کمک به بالاآوردن پا است. باید تا جایی که عضلات کشیده میشوند، پای خود را بالا بکشید. توجه داشته باشید که اگر پای مقابل از روی زمین حرکت کند، حرکت شما ناقص انجام خواهد شد. همانند تمرین قبلی، کشش همسترینگ با کش نیز باید 5 روز در هفته و در دو ست 15 ثانیهای انجام شود.
- ♦تمرین کشش لگن در حالت دمر: یکی دیگر از راههای درمانی این روش، انجام تمرین کشش لگن در حالت دمر است. برای انجام این حرکت لازم است این بار روی شکم خود بخوابید و پاهای خود را صاف روی زمین قرار دهید. حالا باید تمام تلاشتان را کرده تا پاها را بالا ببرید و سپس پایین بیاورید. در تمام مراحل کشش لگن در حالت دمر باید زانو بهصورت صاف و تنه ثابت قرار بگیرد. این تمرین به مدت هفتهای 5 روز و در 2 ست 10 مرتبهای هر بار 5 ثانیه تکرار میشود.
- ♦تمرین کشش عضله پیریفورمیس با پا روی زمین: کشش پیریفورمیس با پای روی زمین بهصورت خوابیده روی پشت آغاز میشود. اکنون با خمکردن زانوها، یکی از آنها را بهصورت افقی روی پای دیگر بیندازید. این حرکت که ۵ روز در هفته و در دو ست 5 مرتبهای 15 ثانیهای تکرار میشود، با گرفتن قسمت بالایی زانو و حرکت آن به سمت شانه مقابل شروع میشود. این اقدام تا جایی پیش میرود که کشیدگی کاملی در ناحیه عضلات باسن حس شود. در صورت خمشدن کمر، کشش پیریفورمیس بهدرستی انجام نخواهد شد.
- ♦حرکت تاشو: حرکت تاشو نیز یکی دیگر از راههای درمان گرفتگی عضلات کف لگن بهحساب میآید. اگر میخواهید حرکت تاشو را انجام دهید، باید ابتدا روی پهلو بخوابید و سعی کنید هر دوزانو را به حالت خمیده در بیاورید. سپس بدون اینکه باسن را به جلو و عقب بچرخانید، یکی از پاها را بالا برده و تا جایی که میتوانید آن را صاف کنید. چنانچه بتوانید حرکت تاشو را 5 روز در هفته و در دو ست 10 مرتبهای هر دفعه 5 ثانیه تکرار کنید، نتیجه آن را خواهید دید.
- ♦تمرین بالابردن پا بهصورت دراز کشیده به پهلو: قبل از آموزش این حرکت، باید بدانید که نتیجهگرفتن از این حرکت نیازمند انجام آن به مدت 5 روز در هفته در دو ست 10 مرتبهای 5 ثانیهای است. برای پیشبردن مراحل این کشش لازم است به پهلو روی زمین بخوابید و یکی از پاهای خود را تا جایی که امکان دارد، بالا آورده و سپس بهجای قبلی بازگردانید. این حرکت باید بدون چرخش باسن انجام شود.
- ♦حرکت پل بهصورت طاقباز: برای انجام این حرکت تمرین لازم است به پشت خوابیده و شروع به چسباندن بازوها به یکدیگر کنید. سپس با خمکردن زانوها و قراردادن کف پا روی زمین، تمرین را پیش ببرید. دلیل نامگذاری این حرکت به نام پل، آن است که در طی آن شما باید با سفت کردن عضلات شکمی و بالابردن باسن یک پل درست کنید. توجه داشته باشید که شل کردن تنه و خمکردن دستها خلاف قوانین این حرکت است.
چگونه میتوان از گرفتگی عضلات لگن پیشگیری کرد؟
گرفتگی عضلات لگن میتواند زندگی عادی افراد را تحتتأثیر قرار دهد؛ بنابراین شما با دانستن راههای درمانی میتوانید اوضاع را بهتر کنید. با آنکه راههای متعددی برای درمان اسپاسم عضلات لگن وجود دارد؛ اما هیچچیز مانند پیشگیری خیال شما را راحت نمیکند. از راههای پیشگیری جهت جلوگیری از بروز اسپاسم عضلات لگن میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- ♦اشیا سنگین را بلند نکنید.
- ♦اگر دونده هستید، سعی کنید سطوح شیبدار را برای دویدن انتخاب نکنید.
- ♦پیش از شروع ورزش حتماً بدن خود را با نرمشکردن گرم کنید.
- ♦از انجام فعالیتهای سنگین و واردشدن ضربه به ناحیه لگن خود پرهیز کنید.
- ♦بهصورت طولانیمدت در یک جا ننشینید. اگر کار شما اداری است و مجبورید ساعتها پشت میز کار کنید، بهتر است هر ۲۰ دقیقه یکبار از جایتان برخیزید و کمی پیادهروی کنید.
سخن پایانی
از عمدهترین دلایل گرفتگی عضلات لگن، اسپاسم ماهیچه کوچکی به نام پیریفورمیس است. چنانچه این ناحیه طی صدمات ورزشی، کارکردن زیاد و... آسیب ببیند، منقبض خواهد شد. در اثر این سفتشدن به عصب سیاتیک در آن نزدیکی فشار وارد میشود و درد بدی شکل میگیرد. برای درمان گرفتگی عضلات لگن میتوانید تمرینات ورزشی و راههای خانگی را امتحان کنید اما در صورت تشدید درد یا تداوم آن، به پزشک متخصص مراجعه کنید تا او راه درمانی مناسب شما را تشخیص دهد. همچنین، برای رفع گرفتگی عضلات لگن در بارداری معمولاً استفاده از راهکارهای بیخطری همچون ماساژ، شنا و استراحت پیشنهاد میشود.