چرا توجه به علت گز گز دست و پا مهم است؟
بسیاری از افراد گاهی در ناحیه دست و پا دچار گزگز می‌شوند؛ با وجود اینکه این مسئله حس خوب و خوشایندی ندارد، اما در بیشتر مواقع دلیل آن جدی و مهم نیست؛ البته اگر گز گز چندین بار و بیش از اندازه تکرار شود باید به آن توجه کرد. آسیب‌دیدگی طولانی مدت برای رشته‌های عصبی می‌تواند غیر قابل جبران باشد، پس در صورتی که این علائم را به صورت مکرر مشاهده می‌کنید و ناتوان شده‌اید، برای پیشگیری از عوارض حتماً به متخصص مراجعه کنید. گزگز به صورت ناگهانی و همراه با علائم قلبی می‌تواند از نشانه‌های سکته مغزی باشد که باید در اسرع وقت با اورژانش تماس بگیرید. علت گز گز دست و پا بسیار زیاد است که بیشتر آنها موقت و زودگذر هستند. تشخیص علت و درمان این مشکل به شرایط جسمی شما، ژنتیک، داروهای مصرفی و... بستگی دارد؛ اما برای بی حسی دست به چه دکتری مراجعه کنیم؟
آنچه در این مقاله می خوانید:
رایج‌ترین علت گز گز دست و پا چیست؟
بیشترین علت گزگز مداوم دست و پا به بیماری نوروپاتی محیطی یا اعصاب محیطی مربوط می‌شود. این عارضه یک نوع صدمه عصبی است که سبب گزگز و ایجاد بی‌حسی در دست و پا می‌شود. عوامل گوناگونی ممکن است در دچار شدن به نوروپاتی محیطی دخالت داشته باشند. تقریباً ۲۰ میلیون انسان در آمریکا از این بیماری رنج می‌برند. رایج‌ترین علت گز گز دست و پا و عواملی که سبب به وجود آمدن نوروپاتی محیطی می‌شوند، عبارت‌اند از:
فشردگی عصب‌ها
تحریک و وارد شدن فشار زیاد به عصب‌های ناحیه کمر از مهم‌ترین علت گزگز دست و پاست که بر اثر آسیب یا حتی ورم ایجاد شده است. درد شدید و محدود بودن دامنه حرکتی از دیگر نشانه‌های فشردگی عصب‌هاست. از جمله اقداماتی که می‌توانید برای درمان گزگز دست و پا بر اثر فشردگی اعصاب انجام دهید، استراحت، مصرف بعضی از داروها، انجام فعالیت‌های ورزشی و در پایان جراحی است.
تحت فشار قرار گرفتن عصب می‌تواند تحت فشار قرار گرفتن خود نخاع در ستون فقرات بر اثر یک آبسه عفونی یا یک تومور یا بر اثر تحت فشار قرار گرفتن رشته‌های عصبی باشد که از نخاع خارج می‌شوند؛ مثلاً بر اثر آرتروز یا دیسک بیرون زده باشد. همچنین می‌تواند بر اثر تومورهایی که در کنار ستون فقرات قرار دارند یا اسپاسم عضلاتی که کناره ستون فقرات قرار گرفته‌اند یا می‌تواند در تمام این مسیر باشد؛ یعنی وقتی رشته عصبی که می‌خواهد به دست برسد از گردن و نخاع گردنی بیرون می‌آید، در طول مسیر خود ممکن است تحت فشار قرار بگیرد.
عصب بر اثر موقعیت پوزیشن طولانی مدتی که دست دارد؛ مثلاً زیر سر قرار گرفتن و ... ممکن است سبب گزگز شود. در بخش اندام تحتانی نیز همین مسائل وجود دارد. اگر در اندام تحتانی نیز عصب‌ها تحت فشار قرار گیرند، در قسمت‌های مختلف گزگز، مورمور و دیگر علائم بی حسی را می‌توان در قسمت‌هایی مشاهده کرد که با آن عصب در حال عصب‌دهی بوده است.
مواد سمی
خوردن سم یا حتی جذب شدن مواد سمی از طریق پوست، از مهم‌ترین علت گزگز دست و پا و سرگیجه است. از جمله مواد سمی که سبب گزگز دست و پا می‌شوند می‌توان به آرسنیک، سم تالیوم، جیوه و انواع ضد یخ‌ها اشاره کرد. تشخیص نوع مسمومیت و درمان باید با در نظر گرفتن نوع سم در کمترین زمان ممکن انجام شود.
الکل
از دیگر مواد سمی که سبب آسیب به بافت‌های عصبی می‌شود، الکل است. نوشیدن زیاد الکل به عنوان یک ماده سمی می‌تواند سبب یک نمونه نوروپاتی محیطی به نام نوروپاتی الکلی شود. در برخی مواقع دلیل گزگز انگشتان دست و پا نوروپاتی الکلی است. این مشکل به علت صدمه دیدن عصب‌های محیطی از طریق الکل ایجاد می‌شود. با توجه به تحقیقات و مطالعات صورت‌گرفته، تقریباً ۲۵ الی ۶۶ درصد از اشخاصی که الکل مصرف می‌کنند با بیماری نوروپاتی الکلی درگیر می‌شوند. به منظور درمان این بیماری باید مصرف الکل به حداقل برسد یا کاملاً ترک شود.
اضطراب شدید
کسانی که دچار اضطراب شدید هستند با سرعت بسیار زیادی نفس می‌کشند که همین مسئله می‌تواند یکی از علت گزگز دست و پا سمت چپ و راست شود. نفس کشیدن سریع از جمله نشانه‌های رایج اضطراب است که سبب به هم خوردن تعادل در سطح دی اکسید کربن و اکسیژن می‌شود و در نهایت سبب گزگز در دست و پاها می‌شود. علاوه بر این رابطه میان اضطراب و گزگز دست و پا می‌تواند در اثر علل روانشناسی نیز باشد. بدین معنا که وقتی یک شخص دچار اضطراب است، توجه و آگاهی بیشتری به حس‌های بدن خود دارد و نسبت به آنها حساس‌تر است.
حاملگی
خانم‌های باردار نیز در بیشتر مواقع، گزگز دست و پا را تجربه می‌کنند. زمانی که جنین رشد می‌کند، رحم به عصب‌های پا فشار وارد می‌کند و همین مسئله سبب گزگز در ناحیه پا می‌شود. مصرف آب کافی، تغییر وضعیت در دراز کشیدن و نشستن و استراحت در وضعیتی که پاها نسبت به سطح بدن بالاتر قرار بگیرند، از جمله اقداماتی است که می‌توانید به منظور کمتر شدن بروز این مسئله انجام دهید. زنان بارداری که دچار گزگز در دست و پای خود می‌شوند، باید در موارد زیر حتماً به متخصص مراجعه کنند:
- ♦ تورم در قسمت‌های مختلف دست و پا به همراه گزگز و بی‌حسی
- ♦ احساس ضعف شدید در قسمت‌های مختلف دست و پا
- ♦ گزگز در پاها در صورت دائمی بودن
صدمات ناشی از یک فشار مکرر
یکی دیگر از علت گز گز دست و پا، صدمات ناشی از فشار مکرر یا همان RSI است. این نوع صدمه هنگامی رخ می‌دهد که شما کارهای تکراری را به مدت طولانی و بدون هیچ استراحت و بدون وقفه انجام دهید. این فشار دائمی می‌تواند در اثر حالت نادرست نشستن یا حتی ایستادن رخ دهد. این اختلال اغلب بر سایر اندام‌های بدن از جمله ساعت و آرنج، ناحیه مچ دست و دیگر نواحی دست، قسمت شانه و گردن تأثیر فراوانی دارد. از دیگر نشانه‌های آسیب RSI می‌توان موارد زیر را نام برد:
- ♦ درد شدید ناگهانی
- ♦ حساس بودن نسبت به لمس
- ♦ درد ناشناخته و طولانی
- ♦ انقباض و اسپاسم عضلات و ضعف شدید
برای درمان آسیب ناشی از فشار‌های مکرر می‌توانید از انواع داروهای ضد تورم، کیسه یخ و حتی باند کشی مخصوص و طبی استفاده کنید.
کاهش ویتامین
کم شدن انواع ویتامین‌های گروه ب از جمله ب۱، ب۱۲، ب۶ و ویتامین E نیز از دیگر علت گز گز دست و پا است. این دسته از ویتامین‌ها برای فعالیت عصب‌ها لازم و ضروری هستند. کاهش ویتامین ب ۱۲ سبب ابتلا به نوروپاتی محیطی می‌شود. کمبود ویتامین‌ها نه تنها سبب گزگز دست و پا، بلکه باعث مشکل در تنفس، گیجی، خستگی حاد، سردرد، اختلال‌های گوارشی، تهوع، درد در قسمت قفسه سینه، رشد زیاد کبد و ... نیز می‌شوند. به منظور درمان کمبود ویتامین، می‌توانید انواع مواد غذایی سالم و طبیعی را مصرف کنید.
انواع داروها
در برخی مواقع علت گز گز دست و پا ممکن است از عوارض زمینه‌ای برخی از داروها باشد. اغلب داروهایی که سبب مورمور، بی‌حسی و گزگز دست و پا می‌شوند، به منظور درمان بیماری‌های مختلف از جمله ایدز، انواع سرطان، بیماری تشنج و صرع، HIV، عارضه‌های قلبی، فشار خون بالا و ... استفاده می‌شوند.
عفونت
برخی از عفونت‌ها سبب تورم عصب‌ها شده و در نهایت این دسته از تورم‌ها سبب گزگز دست و پا می‌شوند. از مهم‌ترین عفونت‌هایی که سبب ورم عصب‌ها می‌شوند، می‌توان به هپاتیت C و B، عفونت ایدز و اچ آی وی، بیماری عفونی زونا و جذام و بیماری لایم اشاره کرد. اگر به وجود برخی از عفونت‌ها در بدن خود شک کردید، حتماً در اسرع وقت برای معاینه و انجام آزمایش‌های لازم به متخصص مراجعه کنید؛ اگر عفونت تشخیص داده شود، متخصص قادر است مناسب‌ترین شیوه‌های درمانی را برای شما استفاده کند.
نارسایی کلیه
در برخی مواقع یکی از علت گز گز دست و پا، نارسایی کلیه است. دو بیماری دیابت و همچنین فشار خون بالا، ریسک نارسایی کلیه را در شما افزایش می‌دهند. بنابراین می‌توان گفت که گزگز دست و پا یکی از نشانه‌های نارسایی کلیه است. انقباض و ضعف شدید عضلانی و پرش و تیک در عضلات از دیگر نشانه‌های این بیماری است. اگر به نارسایی کلیه در خود مشکوک هستید، حتماً در اولین فرصت به متخصص مراجعه کنید. این بیماری با کمک دیالیز و در مواقع حاد با پیوند کلیه قابل درمان است.
انواع بیماری‌های خود ایمنی
بیماری‌های خود ایمنی از جمله مهم‌ترین علت گز گز دست و پا محسوب می‌شوند. در واقع بیماری خود ایمنی، بیماری‌ای است که در آن سیستم ایمنی به اشتباه، به بدن شما حمله می‌کند و آن را مورد تهاجم قرار می‌دهد. بیماری لوپوس، روماتیسم مفصلی و همچنین بیماری سلیاک از جمله بیماری‌های خود ایمنی هستند که سبب گزگز ناحیه دست و پا می‌شوند. تغییر برنامه غذایی، استفاده از رژیم غذایی سالم و مصرف انواع داروها بهترین روش برای درمان بیماری‌های خود ایمنی است. به منظور تشخیص نوع بیماری خود ایمنی شما، متخصص فرایندهای زیر را انجام می‌دهد:
- ♦ سؤال در رابطه با سابقه خانوادگی و پزشکی شما
- ♦ انجام انواع آزمایش‌ها به ویژه آزمایش خون
- ♦ معاینه جسمی
دیابت
دیابت سبب بالا رفتن قند خون می‌شود، از این‌رو این مسئله می‌تواند انواع صدمات عصبی را ایجاد کند. به همین علت کسانی که به دیابت دچار هستند، امکان دارد که همیشه در نواحی مختلف پا به ویژه انگشتان و مچ پا گزگز را تجربه کنند. بد نیست بدانید که به این مسئله نوروپاتی دیابتی می‌گویند. از مهم‌ترین نشانه‌های دیابت می‌توان به تکرر ادرار، تشنگی زیاد، اختلال در بینایی، خستگی زیاد، احساس گرسنگی به صورت دائم، کاهش سرعت بهبود زخم‌ها، کم شدن وزن بدون علت خاصی و ... اشاره کرد. دیابت می‌تواند از جمله علت گزگز و سوزش دست و پا باشد که با کنترل و برنامه غذایی سالم می‌توان آن را کاهش داد.
بیماری‌های تیروئیدی
کم کاری غده تیروئید از جمله مشکلات تیروئیدی محسوب می‌شود که برای تشخیص آن باید آزمایش تیروئید انجام دهید. زمانی که غده تیروئید توان کافی برای تولید و ترشح هورمون‌های تیروئیدی را نداشته باشد، این عارضه رخ می‌دهد. این بیماری، سوخت و ساز بدن را به صورت قابل توجهی کاهش می‌دهد و در برخی مواقع سبب انباشته شدن مواد سمی در آن نیز می‌شود.
اگر شما دچار کم کاری تیروئید باشید و نسبت به درمان آن اقدام نکنید، احتمال دارد با مشکلاتی مانند بیشتر شدن وزن، خشکی شدید پوست و همچنین گزگز در ناحیه دست و پا روبه‌رو شوید. درمان این عارضه باید زیر نظر متخصص و با استفاده از مقدار مناسب و کافی داروها صورت گیرد. استفاده از دارو، ورزش مرتب و کمتر شدن وزن می‌تواند احساس ضعف شدید و همچنین گزگز را به صورت قابل توجهی کاهش دهد.
مهم‌ترین علت گزگز دست و پا بعد از شیمی درمانی چیست؟
احساس گزگز بعد از شیمی درمانی یا حتی در حین شیمی درمان بسیار رایج است. احساس کردن هر کدام از وضعیت‌های سوزن سوزن شدن، بی‌حسی، گزگز و خواب رفتن در انتهای اعضای مختلف بدن را که ممکن است در ادامه، با کم شدن حس یا حتی کم شدن توان حرکتی ظریف ظاهر شود نوروپاتی محیطی می‌نامند. در واقع نوروپاتی محیطی به گروهی از نشانه‌های عصبی حسی ـ حرکتی گفته می‌شود که ممکن است دلایل گوناگونی داشته باشد. دیابت را می‌توان از رایج‌ترین بیماری‌هایی که سبب نوروپاتی محیطی می‌شود، دانست.
علاوه بر این نوروپاتی محیطی ممکن است یکی از عوارض برنامه شیمی درمانی استفاده شده در درمان بیماری سرطان سینه در هر مرحله باشد. از این‌رو می‌توان گفت که یکی از علت گز گز دست و پا، شیمی درمانی است. با وجود اینکه نوروپاتی از رایج‌ترین عارضه‌های شیمی درمانی محسوب می‌شود، اما دلیل نمی‌شود که تمامی بیمارانی که از شیمی درمانی استفاده می‌کنند، آن را تجربه کنند. این عارضه بعد از اتمام دوره درمان، با گذشت زمان، کم‌کم در طول سال‌های متمادی به صورت کامل یا نسبی از بین می‌رود.
کسانی که در دوره شیمی درمانی هستند، بیشتر در ناحیه پاها با نوروپاتی روبه‌رو می‌شوند. این نوروپاتی در پاها به شکل گزگز، حس قدم زدن بر روی نمد یا اسفنج و حتی احساس ضخیم‌تر شدن پوست است. در صورتی که شدت گزگز بعد از شیمی درمانی زیاد باشد، احتمال دارد که مقدار داروی شیمی درمانی کمتر شود یا تغییراتی در برنامه شیمی درمانی صورت گیرد. داروهای مؤثر به منظور تسکین نشانه‌های نوروپاتی از جمله گزگز عبارت‌اند از:
- ♦ داروهای نورتریپتیلین
- ♦ داروهای پرگابالین
- ♦ داروهای گاباپنتین
- ♦ داروی دلوکستین
همچنین به منظور کاهش نشانه‌ها می‌توان از انواع ویتامین‌ها از جمله ویتامین B۱، B۳ و B۶، مکمل کلسیم، ویتامین E، مکمل منیزیم و همچنین امگا ۳ استفاده کرد.
نحوه درمان علت گزگز دست و پا
در قسمت‌های قبل مهم‌ترین علت گز گز دست و پا را برای شما عزیزان بیان کردیم. درمان گزگز دست و پا با در نظر گرفتن دلیل ایجاد این مسئله مشخص می‌شود. ابتدا متخصص بهترین و مناسب‌ترین طرح درمانی را بعد از تعیین مسئله اصلی با مشورت شما تهیه می‌کند. پزشک در برنامه درمان گزگز و بی‌حسی ناحیه دست و پا، یک یا چند نمونه از شیوه‌های زیر را در نظر می‌گیرد:
- ♦ ایجاد تغییراتی در مقدار مصرف دارو، در این شیوه متخصص مقدار دارویی را که مصرف می‌کنید تغییر می‌دهد یا حتی داروی دیگری را جایگزین می‌کند.
- ♦ استفاده از مکمل‌های خوراکی، ممکن است پزشک مصرف انواع مکمل‌ها را توصیه کند. هدف از مصرف انواع مکمل‌های خوراکی، جبران و فراهم کردن ویتامین‌های ضروری برای بدن است.
- ♦ جراحی، از روش جراحی به منظور بازسازی و درست کردن گیر افتادگی عصب یا حتی از بین بردن کیست استفاده می‌شود.
- ♦ استفاده از مسکن‌ها بدون نسخه پزشک، با مصرف مسکن می‌توانید دردی که احتمالاً با گزگز همراه است تسکین یا کاهش دهید.
- ♦ بازسازی برنامه کنترل دیابت
- ♦ درمان انواع عوارض جانبی و زمینه‌ای از جمله روماتیسم، بیماری‌های عفونی و حتی بیماری لوپوس
- ♦ داروهای تجویزشده توسط پزشک یا متخصص، در صورتی که داروهای بدون نسخه پزشک، تأثیرگذار نباشند، پزشک مربوطه یک داروی مناسب برای برطرف شدن گزگز و درد برای شما تجویز می‌کند.
- ♦ اصلاح سبک زندگی، شما با تغییر روش زندگی خود و اصلاح آن می‌توانید علت گز گز دست و پا را کاهش دهید. از جمله اقدامات مهمی که می‌توانید انجام دهید، برنامه غذایی مناسب و متعادل، ورزش مرتب، کاهش مصرف نوشیدنی‌های الکلی و ... است.
با انجام طب سوزنی، ماساژ درمانی، ورزش و فعالیت بدنی اصولی و ... می‌توانید تا حدودی علت گزگز و خارش دست و پا را کاهش دهید. هنگامی شما می‌توانید از این شیوه‌ها استفاده کنید که متخصص مربوطه، اصلی‌ترین علت گزگز کف دست و پا را تشخیص داده باشد. همچنین باید با توجه به تجویز و توصیه متخصص از داروهای ضروری برای درمان این عارضه استفاده کنید؛ پس از تشخیص علت گزگز و سوزش دست و پا و شروع روند درمان، می‌توانید از شیوه‌های طب سنتی در کنار طب نوین نیز استفاده کنید. بعد از تشخیص علت گزگز و ضعف دست و پا، ماساژ درمانی یک روش عالی برای درمان این عارضه است.
سخن پایانی
عوامل متعددی سبب بی‌حسی و گزگز کردن دست و پا می‌شوند که از دیابت، بیماری‌های عفونی و گیر افتادن و فشردگی عصب از مهم‌ترین آنهاست. در صورتی که به تازگی در نواحی مختلف دست و پای خود احساس گزگز می‌کنید، حتماً در اسرع وقت به یک متخصص با تجربه مراجعه کنید. تشخیص سریع و به موقع علت گز گز دست و پا می‌تواند برای برطرف شدن نشانه‌ها و جلوگیری از صدمه‌دیدگی بیشتر اعصاب، مهم و جدی باشد. در این مطلب سعی کردیم شما را با علت گزگز دست و پا و سرگیجه، مهم‌ترین علت گزگز زیاد دست و پا، درمان علت سردی و گزگز دست و پا و... آشنا کنیم. شما برای تشخیص علت گز گز می‌توانید به کلینیک تخصصی ما که دارای با تجربه‌ترین و حرفه‌ای‌ترین متخصصان است، مراجعه کنید.