اسپاسم عضلانی روده: دلایل و درمان‌های موثر+ راهکارهای خانگی
آیا تاکنون ناگهان در ناحیه شکم خود احساس درد یا گرفتگی کرده‌اید؟ اسپاسم عضلانی روده ممکن است دلیل این احساس ناخوشایند باشد. این انقباضات ناگهانی و غیرارادی می‌توانند به دلایل مختلفی بروز کنند و از عوارض خفیف تا مشکلات جدی‌تر را شامل شوند.
شاید فکر کنید که این مسئله به دلیل گاز یا تغذیه نادرست است، اما آیا واقعاً عمق مشکل همین است؟ اسپاسم‌های مکرر می‌توانند نشانه‌ای از اختلالات گوارشی یا بیماری‌های مزمن باشند که نیاز به توجه جدی دارند. متخصص گرفتگی عضلات تأکید می‌کند که در صورت بروز مکرر این علائم، نباید آن‌ها را نادیده گرفت. ممکن است نیاز باشد تا به دنبال بررسی‌های دقیق‌تری باشید. با توجه به عواقب بالقوه این وضعیت، درک بهتر از این عارضه می‌تواند به شما کمک کند تا به سلامت خود اهمیت بیشتری بدهید. آیا می‌خواهید بیشتر بدانید؟
آنچه در ادامه میخوانید:
این عارضه به حالت انقباض و گرفتگی عضلات ناحیه انتهایی روده بزرگ گفته می‌شود که به‌طور معمول به‌صورت کاملا ناگهانی و بدون هیچ‌گونه هشدار قبلی رخ می‌دهد. این حالت ممکن است یک واکنش ناگهانی و موقت سیستم گوارش به غذا یا هر خوراکی خاصی باشد که خورده‌اید. این اتفاق حتی ممکن است یک عامل هشداردهنده مهم برای احتمال ابتلا به یک بیماری مزمن مربوط به سیستم گوارش باشد.
به‌طور مثال رخ‌دادن مکرر حالت اسپاسم عضله روده می‌تواند هشداری برای ابتلا به بیماری سندروم روده تحریک‌پذیر باشد که می‌تواند مشکلات و مسائل آزاردهنده زیادی برای شما به‌دنبال داشته باشد. پس در هر حالت توجه به این بیماری و پیگیری علل ایجاد آن یک امر بسیار مهم محسوب می‌شود که باعث جلوگیری از بیماری‌های خطرناک بعدی خواهد شد. این بیماری تا حدی در میان مردم شایع و رایج است که برخلاف سایر اسپاسم‌های عضلانی، در برخی افراد ممکن است خود به خود و بدون وجود هیچ علت و بیماری زمینه‌ای رخ دهد.
بیشتر مردم فکر می‌کنند اسپاسم روده خطرناک است و معمولا دلیل این تفکر دردناک بودن بیش از حد این عارضه و عوارض خاص آن است که موجب ایجاد اختلال در سیستم گوارش می‌شوند. با این حال باید بدانید که با وجود مشکل ساز بودن این مسئله، اسپاسم روده یک حالت موقتی است که بسیار کم پیش می‌آید شرایط نگران کننده و خطرناکی را برای بیمار ایجاد کند.
همانطور که گفتیم این مشکل یک مشکل رایج است که ممکن است افراد مختلفی در شرایط سنی متفاوت آن را تجربه کنند. به همین علت برای تعداد زیادی از مردم این سوال پیش می‌آید که واقعا علت اسپاسم روده چیست؟ در پاسخ به این سوال باید بگوبیم، درست است که معمولا وجود برخی بیماری‌های زمینه‌ای را علت ایجاد اسپاسم روده در نظر می‌گیرند اما گاهی ممکن است ابتلا به این حالت بخاطر وجود هیچ‌گونه بیماری زمینه‌ای نباشد. در ادامه به بیان برخی از شایع‌ترین مواردی که موجب انقباض عضلات روده می‌شوند می‌پردازیم.
در واقع سندروم روده تحریک پذیر که به اختصار به‌صورت آی‌بی‌اس بیان می‌شود یک اختلال عملکردی در سیستم گوارش است که در بیشتر مواقع موجب اسپاسم روده می‌شود. هرچند باوجود انجام تحقیقات و مطالعات متعدد هنوز علت ارتباط این دو اختلال با یکدیگر شناخته نشده است اما پزشکان احتمال می‌دهند که آی‌بی‌اس روده‌ها را نسبت به محرک‌های معمولی موجود در محیط حساس‌تر از حالت عادی می‌کند. واردشدن برخی از انواع انگل‌ها، ویروس‌ها و باکتری‌ها نیز موجب ایجاد عفونت و التهاب در روده بزرگ می‌شوند.
ابتلا به برخی از بیماری‌های مزمن مربوط به روده ازجمله بیماری‌های کولیت اولسراتیو و کرون باعث ایجاد التهابات مزمن در ناحیه روده می‌شود و وجود هرگونه التهاب می‌تواند منجر به اسپاسم عضلات روده شود. گاهی اوقات این نوع اسپاسم ممکن است واکنش سیستم گوارش شما به غذایی باشد که شما خورده‌اید اما روده تحمل قبول‌کردن آن غذا را ندارد. این اتفاق می‌تواند در نهایت منجر به ناراحتی در سیستم گوارش و گرفتگی عضلات روده شود. به‌علاوه آلرژی داشتن به مواد غذایی مختلف موجب ایجاد التهاب در روده خواهد شد که نتیجه آن نیز اسپاسم خواهد بود.
اندومتریوز به وضعیتی گفته می‌شود که در آن پوشش داخلی رحم در نقاط دیگری خارج از رحم مثل روده رشد می‌کند. در چنین شرایطی در محلی که این پوشش رشد اضافه داشته است درد، خونریزی و التهاب ایجاد می‌شود که در نهایت منجر به اسپاسم عضله روده بزرگ خواهد شد. شاید جالب باشد که بدانید روده‌ها بوسیله سیستم عصبی دارای یک ارتباط نزدیک با مغز هستند، به همین دلیل است که هرگونه احساس استرس، ترس، غم واحساسات دیگر می‌تواند موجب درک اشتباه شرایط توسط روده شوند و در نتیجه با واکنش بیش از حد روده اسپاسم ایجاد شود.
باتوجه به میزان و شدت گرفتگی عضلات روده بزرگ، نوع و شدت علائم آن در افراد مختلف می‌تواند متفاوت باشد. به‌طور کلی معمولا همه افراد در زمان ابتلا به این اسپاسم در روده بزرگ، در ناحیه شکم خود یک حالت انقباض و گرفتگی کاملا ناگهانی را احساس می‌کنند. که این حالت به‌خصوص در ناحیه پائینی و مایل به سمت چپ شکم بیشتر احساس می‌شود. بااین وجود اسپاسم روده علائم متعدد دیگری نیز دارد که در افراد مختلف و تحت شرایط مختلف هرکدام از آن‌ها می‌تواند رخ دهد.
ایجاد درد ناگهانی و شدید به‌ویژه در قسمت پایین شکم یکی از علائم اصلی اسپاسم روده است. این درد ممکن است در افراد مختلف باتوجه به شدت انقباض شدیدتر یا خفیف‌تر باشد. در بیشتر مواقع انقباض عضلات روده بزرگ منجر به یبوست می‌شود. علت این امر این است که عضلات منقبض شده روده توان حرکت‌دادن مدفوع به سمت جلو را ندارند، درنتیجه مدفوع را در جایی که تولید می‌شود نگه می‌دارند.
معمولا بیشتر افرادی که دچار نفخ شدید می‌شوند فکر می‌کنند علت آن رژیم غذایی نادرست است. اما در حقیقت علت اصلی وجود نفخ و گاز در افرادی که دچار اسپاسم عضلات روده می‌شوند یبوست است. گاهی اوقات در بدخی افراد که دچار اسپاسم روده شده‌اند مشاهده می‌شود که بجای اینکه مدفوع در قسمت انتهایی روده نگه داشته شود، روده به طرز کاملا ناگهانی و غیرارادی مدفوع را به سمت جلو حرکت می‌دهد که این اتفاق منجر به بی‌اختیاری فرد در دفع مدفوع خواهد شد.
بعضی مواقع در افرادی که دچار اسپاسم در عضلات روده بزرگ می‌شوند، این انقباض دقیقا قبل از اینکه روده بتواند مواد را به‌صورت مدفوع متراکم کند رخ می‌دهد و نتیجه آن خروج مواد غیرمتراکم و اسهال است. یکی از مواردی که در افراد مبتلا به اسپاسم روده به‌طور معمول مشاهده می‌شود وجود مخاط شفاف و سفید رنگ در مدفوع است. مواردی که از آن‌ها به‌عنوان علائم اسپاسم روده نام برده شد ازجمله شایع‌ترین علائم گزارش شده هستند، با این‌حال قرار نیست هرشخص تمام این علائم را از خود نشان دهد.
از آنجا که علت اصلی وقوع این عارضه شناخته نشده و در حقیقت تصور می‌شود این مسئله علت واضح و واحدی ندارد معمولا نمی‌توان راهکار خاصی جهت جلوگیری از ابتلا به این عارضه ارائه داد. با این حال این مسئله دلیل نمی‌شود که شما ناامید شوید و هیچ اقدامی نکنید. در ادامه به بیان برخی از رفتارهای موثر که موجب کاهش احتمال ابتلا به گرفتگی عضلات روده می‌شود می‌پردازیم:
استراحت روده
استراحت دادن به روده به این معنا است که در فواصل میان وعده‌های غذای خود مثل صبحانه، ناهار و شام سعی کنید چیزی نخورید تا سیستم گوارش شما با قرارگرفتن در حالت آرامش بتواند به ترمیم خود به خودی بخش‌های آسیب دیده بپردازد، انجام این کار می‌تواند در کاهش ابتلا بیماری‌های گوارشی و خصوصا اسپاسم روده بسیار موثر باشد. البته مصرف میان وعده‌های سبک و کم حجم مشکلی ندارد.
رژیم
داشتن یک رژیم غذایی مناسب و برنامه‌ریزی شده می‌تواند به شما در تشخیص غذاها و خوراکی‌هایی که موجب تحریک سیستم گوارش و اسپاسم عضله روده می‌شود کمک زیادی کند. بنابراین، بهتر است برای سلامت جسمی خود حتما با یک پزشک تغذیه مشورت کرده و برنامه غذایی مناسبی را برای خود تنظیم کنید
ورزش
براساس بررسی‌های صورت گرفته و تحقیقات انجام شده این مسئله به اثبات رسیده است که انجام فعالیت‌های ورزشی منظم می‌تواند به هضم مناسب مواد غذایی و در نتیجه کاهش احتمال اسپاسم کمک کند. البته باید بدانید که برای گرفتن یک نتیجه عالی و مطمئن حتما ورزش‌هایی را انتخاب کنید که برای شرایط سلامتی شما مفید باشند. به‌علاوه انجام ورزش‌های منظم و برنامه‌ریزی شده موجب افزایش ترشح اندروفین در بدن می‌شود که اندروفین در کاهش استرس و ایجاد هماهنگی بین فعالیت‌های مختلف روده و سیستم عصبی بسیار موفق عمل می‌کند.
بهترین کاری که برای جلوگیری از بروز اسپاسم روده می‌توانید انجام دهید این است که سعی کنید علائم و عوارض بیماری‌های زمینه‌ای خود را تا حد ممکن کنترل کنید. انجام این کار تاثیر زیادی در تحریک سیستم گوارش و خصوصا روده و در نتیجه جلوگیری از انقباض عضلات روده دارد.
به‌طور معمول بیشتر افراد پس از مواجه‌شدن با این عارضه فکر می‌کنند برای درمان مشکل خود و کاهش علائم ناشی از اسپاسم نیازمند مصرف دارو هستند. هرچند داروهای زیادی وجود دارند که به درمان این عارضه کمک می‌کنند اما اغلب داروهای شیمیایی موجود عوارض جانبی مختلفی به‌دنبال دارند که ممکن است گاهی خطرناک باشند. به همین علت است که بیشتر پزشکان سعی می‌کنند با روش‌های خانگی و طبیعی به درمان انقباض عضلات روده بپردازند. در ادامه به بیان برخی از دستورات درمانی خانگی مربوط به این مشکل می‌پردازیم.
مدیریت استرس
طبق بررسی‌های انجام شده حدود نیمی از بیماران مبتلا به اسپاسم روده حساسیت‌های بسیار شدیدی نسبت به درد ایجاد شده در ناحیه شکم نشان می‌دهند. از آنجا که وجود استرس و اضطراب تاثیر مستقیمی بر کاهش فشار وارده بر عضلات ناحیه روده و در نتیجه کاهش انقباض این عضله دارد مدیریت استرس نقش بسیار پررنگی در آرام کردن روده و سیستم گوارش خواهد داشت.
فیبر
باکتری‌های مفیدی که در روده انسان زندگی می‌کنند تا حد زیادی به هضم صحیح و کامل مواد غذایی کمک می‌کنند و به‌علاوه موجب کاهش حساسیت‌های روده و سیستم گوارش نسبت به مواد غذایی مختلف می‌شوند. برخی از این باکتری‌ها حتی می‌توانند التهابات و اسپاسم روده را تا حد زیادی بهبود ببخشند و وضعیت روده را متعادل کنند. مصرف مواد غذایی حاوی فیبر موجب می‌شود این باکتری‌ها با در اختیار داشتن مقدار فیبر لازم بهتر تغذیه شوند و در نتیجه آن بتوانند به دفع مناسب مدفوع کمک کنند.
مصرف دمنوش نعناع
مصرف دمنوش نعناع کمک زیادی به رفع و بهبود اسپاسم عضلات روده می‌کند. لازم است بدانید که گیاه نعناع به‌عنوان یک ضداسپاسم طبیعی فوق‌العاده قوی و موثر شناخته شده که قادر است از بروز انقاباضات در عضله جلوگیری کند. استفاده از کپسول طبیعی روغن نعناع نیز می‌تواند به همین اندازه موثر باشد.
شما می‌توانید با ایجاد کمی تغییر در شرایط زندگی خود و اانتخاب یک سبک زندگی مثبت و مطمئن، علائم این عارضه نامطلوب را تاحد بسیار زیاد و موثری کاهش دهید.
گاهی ممکن است وضعیت این اسپاسم در شخص به‌صورتی باشد که امکان کنترل و درمان آن با روش‌های خانگی و طبیعی وجود نداشته باشد. در چنین شرایطی بهترین کار، مراجعه به پزشک و دریافت یک نسخه دارویی مناسب است که بتواند با ایجاد کمترین میزان عوارض، مشکل شما را برطرف کند. در ادامه به چند مورد از این داروها اشاره خواهیم کرد:
داروهای ضداسپاسم
داروهای ضداسپاسم انواعی از داروی شیمیایی هستند که نقش موثری در آرام‌کردن و کاهش انقباصات عضلانی شدید ناشی از اسپاسم دارند. شما می‌توانید با مصرف این دسته از داروها که تحت نظر پزشک برای شما تجویز شده‌اند از ایجاد انقباض عضلانی غیرارادی در روده‌های خود جلوگیری کنید.
آنتی کولینرژیک‌ها
این داروها به‌خوبی می‌توانند حرکات غیرارادی عضلات را کنترل کنند و حتی از ایجاد آن‌ها جلوگیری کنند. نحوه کار داروهای آنتی کولینرژیک به این صورت است که می‌توانند با مهارکردن یک انتقال دهنده عصبی به‌نام استیل کولین مانع از تحریک غیرارادی عضله شوند. فراموش نکنید که مصرف خودسرانه داروهای آنتی کولینرژیک می‌تواند منجر به عوارض جانبی ناخواسته خطرناکی شود پس به‌هیچ وجه بدون توصیه پزشک از آن‌ها استفاده نکنید.
ضد اسهال
ضداسهال جزء آن دسته از داروهای شیمایی هستند که معمولا بدون نسخه پزشک هم به فروش می‌رسند و افراد زیادی بدون نسخه از آن‌ها استفاده می‌کنند. مصرف این داروها می‌تواند به کاهش اسپاسم و همچنین کاهش علائم اسهال بسیار کمک کند.
آنتی بیوتیک‌ها
در برخی مواقع که پزشک پس از انجام بررسی و معاینات لازم تشخیص دهد، علت رخ‌دادن انقباض در عضلات روده بزرگ شما وجود هرگونه التهاب یا عفونت است برای کاهش و درمان این التهابات برای شما آنتی بیوتیک تجویز می‌کند. به‌علاوه مصرف آنتی بیوتیک از رشد بیش از حد باکتری‌های ایجاد کننده عفونت و التهاب در بدن نیز جلوگیری می‌کند.
باوجود اینکه داروهای زیاد و موثری برای رفع مشکلات اسپاسم و کاهش علائم ناشی از آن وجود دارد بهتر است قبل از مصرف حتما با یک پزشک متخصص مشورت کرده و شرایط خود را با او درمیان بگذارید. مهم است بدانید که حتی مصرف داروهایی که فروش بدون نسخه آن‌ها یک امر طبیعی است نیز می‌تواند عوارض خاص خود را به‌دنبال داشته باشد.
درصورتی‌که شما از افرادی هستید که به‌طور زیاد و مداوم مبتلا به این عارضه می‌شوید بهتر است حتما به پزشک مراجعه کنید و از او بخواهید علت اصلی این انقباضات مداوم را تشخیص دهد. علت اهمیت این موضوع این است که تشخیص دقیق علت، اولین و مهم‌ترین قدم در مسیر درمان بیماری است. از آنجا که گاهی یک بیماری زمینه‌ای منجر به بروز اسپاسم‌های مداوم روده می‌شود، پزشک می‌تواند با انجام آزمایش‌ها و معاینات متعدد و در نظر قراردادن شرایط و وضعیت کلی شما بهترین شیوه درمانی را با توجه به بیماری شما انتخاب کند.
به‌طور کلی بسیار کم پیش می‌آید که یک مشکل جدی و خطرناک عامل انقباض عضلات روده باشد، با این حال درصورتی‌که احساس کردید گرفتگی عضلات روده شما به علت وجود انسداد در روده است لازم است به سرعت مشکل خود را با یک متخصص در میان بگذارید. علائمی که نشان می‌دهند انسداد روده منجر به اسپاسم شده است، عبارت هستند از: احساس در بسیار شدید و غیرقابل تحمل در ناحیه شکم، حالت تهوع و استفراغ مداوم و ناتوانی در دفع مدفوع. درصورتی‌که این علایم را داشته باشید عدم مراجعه به پزشک منجر به بروز عوارض و آسیب‌های جبران ناپذیری در شما خواهد شد که می‌تواند تهدید کننده زندگی باشد.
سخن پایانی
در این مقاله به بررسی اسپاسم عضلانی روده، علائم و علت ایجاد آن پرداختیم و به‌علاوه به راهکارهای درمانی مختلف خانگی و دارویی که می‌تواند در درمان این عارضه و کاهش علائم ناشی از آن کمک کننده باشد اشاره کردیم.
به‌طور کلی اسپاسم و گرفتگی عضلات روده یک مسئله نادر و کمیاب نیست که لازم باشد بابت رخ‌دادن آن نگران باشید. هرچند این عارضه می‌تواند با دردهای شدید و زیادی همراه باشد اما تهدید کننده زندگی نیست. در بیشتر مواقع افراد می‌توانند با تغییر سبک زندگی و درمان‌های ساده خانگی مسئله اسپاسم روده را حل کنند.
اما در هر صورت این عارضه نباید نادیده گرفته شود، چرا که می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات گوارشی جدی باشد. این انقباضات غیرارادی می‌توانند کیفیت زندگی شما را تحت تأثیر قرار دهند و در صورت عدم درمان، ممکن است به عوارضی منجر شوند. در حالی که بسیاری از دلایل ممکن است بی‌خطر به نظر برسند، بهتر است به متخصصان مراجعه کنید. در کلینیک ما، تیمی از پزشکان با تجربه آماده‌اند تا وضعیت شما را بررسی کرده و راهکارهای مناسبی ارائه دهند. با مراجعه به ما، نه تنها می‌توانید از نگرانی‌های خود رها شوید، بلکه اطلاعات دقیقی درباره وضعیت خود خواهید گرفت.