درد لگن در بارداری
اغلب درد لگن در بارداری به دلیل تحولات ناشی از رشد جنین در شکم مادر است. با این حال، گاهی دلایل جدی‌تری وجود دارد که حتما باید مورد بررسی قرار بگیرد و عدم درمان می‌تواند تهدید کننده سلامت مادر و جنین باشد. در صورتی که درد لگن با علائمی چون خونریزی واژینال همراه باشد، بسیار نگران کننده خواهد بود. گاهی درد لگن در بارداری نشان دهنده حاملگی خارج رحمی، سقط جنین، زایمان زودرس و عفونت ادراری است. در صورت مواجه با دردهای شکمی پایدار و غیرطبیعی با پزشک متخصص مشورت کنید. درد لگن در بارداری می‌تواند به دلایل غیرمرتبط با بارداری نیز ایجاد شود، از جمله این علل می‌توان به دیسک‌های کمری، بیماری‌های روماتیسمی و آرتروز مفاصل اشاره کرد. در مقاله حاضر بیشتر به علل درد لگن ناشی از بارداری اشاره شده است. کلینیک تخصصی ما با تکیه بر تخصص پزشکان و داشتن سوابق درخشان می‌تواند به شما در خصوص دردهای غیر مرتبط با بارداری کمک کند، برای کسب اطلاعات بیشتر تماس بگیرید.
آنچه در این مقاله می خوانید:
درد لگن در بارداری
برخی از زنان در دوران بارداری دچار درد لگن می‌شوند. این وضعیت گاهی درد کمربندی لگن مرتبط با بارداری یا اختلال عملکرد سمفیز پوبیس (SPD) نامیده می‌شود.
درد کمربندی لگن مرتبط با بارداری مجموعه‌ای از علائم ناراحت کننده است که در اثر سفتی مفاصل لگن یا حرکت نامتوازن مفاصل پشت یا جلو لگن ایجاد می‌شود.
ناراحتی یا درد لگن در بارداری معمول است. به هر حال در این دوران رباط‌ها در حال کشش بوده، سطح هورمون‌ها تغییر کرده و اعضای بدن به اطراف جابجا می‌شوند تا برای جنین در حال رشد شما فضای ایجاد شود. اما گاهی درد زنگ خطری است که مسئله جدی‌تری در جریان است.
درد لگن در دوران بارداری در 80 درصد زنان باردار طی سه ماهه آخر بارداری که فشار بر ناحیه لگن بسیار شدید می‌شود، بسیار شایع است.
این درد هنگامی که کودک شما برای آماده شدن جهت پروسه زایمان به ناحیه لگن می‌افتد، قابل توجه‌تر خواهد بود؛ هر چند بسیاری از زنان تا زمانی که در مراحل اولیه زایمان قرار نگیرند، آن را تجربه نخواهند کرد.
با این حال، درد لگن می‌تواند تقریباً در هر مرحله از بارداری ایجاد شود، و تأثیر مخرب آن می‌تواند جزئی (تیر کشیدن جزئی، درد یا احساس کلی سنگینی و فشار در ناحیه لگن) یا ناتوان کننده باشد (احساس ضعفی که دور کمرتان و تا زیر شکم در حال رشد شما مثل مار می‌پیچد).
چه عواملی باعث درد لگن در بارداری می‌شود؟
دردهای لگنی در بارداری به دو دسته دردهای لگنی مرتبط با بارداری و دردهای غیرمرتبط تقسیم می‌شوند.
یکی از علل مرتبط با بارداری درد لگن آن است که جنین در حال رشد در پروسه آماده شدن برای تولد در بخش‌های پایین‌تر لگن لانه گزینی کرده و سر کوچکش اکنون به مثانه، راست روده، باسن و استخوان‌های لگن مادر فشار می‌آورد.
تاثیر آمادگی جنین برای تولد، فشاری است که به طور فزاینده‌ای روی مفاصل، عضلات و اندام‌های لگن و کمر مادر افزایش می‌یابد.
نیمه پر لیوان در این مرحله از آمادگی جنین برای تولد، آن است که به محض قرار گرفتن کودک در لگن، فشار رحم بر روی دیافراگم و ریه‌ها متوقف می‌شود و این امر درنهایت به شما اجازه می‌دهد نفس‌های عمیق‌تری بکشید. همچنین ممکن است درد ناحیه دنده که احتمالاً ماهها شما را آزار داده، تاحدودی تسکین بیابد.
یکی از شایع ترین علل درد لگن در بارداری عفونت مجاری ادراری است. باکتری‌ها علت اصلی عفونت ادراری هستند و می‌توانند هر قسمت از دستگاه ادراری، از جمله کلیه‌ها، مثانه و مجرای ادرار را درگیر کنند. معمولاً این عفونت‌ها خود را به صورت درد ناحیه لگن نشان می‌دهند.
در برخی زنان مفاصل لگن در دوران بارداری سفت یا کم ثبات می‌شوند. این مسئله می‌تواند باعث التهاب و درد شود که شدت آن متفاوت خواهد بود. این درد می‌تواند از یک درد خفیف تا یک درد شدید متغیر باشد. بیشتر مبتلایان در گروه خفیف تا متوسط قرار دارند.
معمولاً درمان موفقیت آمیز درد لگن در بارداری امکان پذیر است، هرچند این مشکل هرچه زودتر تشخیص داده و درمان شروع شود، بهتر است.
برخی حرکات خاص مثل باز کردن بیش از حد پاها یا تکیه بر یک پا، می‌تواند درد را بدتر کند.
برای آن دسته از زنان بارداری که درد نارحت کننده تا شدید دارند، این شرایط می‌تواند ادامه فعالیت‌های روزمره را دشوار کند. درد همچنین می‌تواند بر روی خواب شما تأثیر بگذارد و باعث می‌شود سلامت عاطفی شما نیز آسیب ببیند.
از آنجا که این درد تاثیری روی جنین ندارد، گاهی زنان باردار احساس می‌کنند که صرفاً باید آن را تحمل کنند و اولویت ندارد. این مسئله نادرست است و اگر از این درد رنج می‌برید، حتما با ماما یا پزشک خود صحبت کنید.
در خصوص دردهای غیرمتبط با بارداری باید گفت، درد لگن در بارداری گاهی به دلیل دیسک کمر (بیرون زدگی دیسک که با افزایش فشار ناشی از رشد جنین ممکن است روی دهد) ، آرتروز شدید (تشدید تخریب مفاصل و غضروف که به دلیل افزایش وزن مادر روی می‌دهد) و یا روماتیسم‌های مفصل می‌باشد.
علائم درد لگن در بارداری کدام است؟
درد لگن در بارداری برای جنین مضر نیست، اما ممکن است برای مادر دردناک باشد و رفت و آمد را دشوار کند.
زنان مبتلا به درد لگن در دوران بارداری ممکن است در نواحی ذیل احساس درد کنند:
- ♦در عرض یک یا هر دو طرف نیم تنه پایینی (کمر)
- ♦درد و تورم در ناحیه استخوان شرمگاهی
- ♦در ناحیه بین واژن و مقعد (پرینه)
- ♦گسترش به ران‌ها
- ♦درد عمیق در ناحیه شرمگاه و کشاله ران (بین واژن و مقعد)
- ♦شدید بودن یا قابل کنترل بودن درد
- ♦ایجاد درد با برخی از فعالیت‌ها مانند راه رفتن، بالا رفتن از پله ها و غلت خوردن در رختخواب
- ♦درد از ناحیه کمر
- ♦احساس ذوق ذوق در ناحیه شرمگاه
- ♦بیشتر شدن درد با تقسیم پاها یا تکیه دادن به یک پا
- ♦بعضی از خانم‌ها صدای کلیک یا تق تق را در ناحیه لگن احساس می‌کنند یا می‌شنوند.
درد می‌تواند تحت شرایط ذیل بدتر شود:
- ♦پیاده روی
- ♦بالا یا پایین رفتن از پله‌ها
- ♦ایستادن روی 1 پا (به عنوان مثال ، هنگام لباس پوشیدن)
- ♦غلت خوردن در رختخواب
- ♦حرکت پاها در جهات مخالف (به عنوان مثال، هنگامی که از ماشین پیاده می‌شوید)
بیشتر زنان مبتلا به درد لگن در بارداری می‌توانند زایمان طبیعی داشته باشند.
آیا درد لگن در بارداری می‌تواند جدی باشد؟
برخی از زنان در دوران بارداری دچار عوارض جدی می‌شوند که باعث ایجاد انواع درد در آنها می‌شود. اگر درد لگن دارید که همراه با علائم خاصی مانند تب و خونریزی است، سریعاً با پزشک خود تماس بگیرید. در اینجا دلایل جدی‌تر درد لگن در بارداری آورده شده است.
- ♦سقط جنین
وقتی زنان در سه ماهه اول درد شکم را تجربه می‌کنند، همیشه باید نگران سقط جنین در آنها باشد. واقعیت تأسف آور این است که 15 تا 20 درصد بارداری‌ها به سقط منتهی می‌شود. علائم سقط جنین شامل خونریزی و گرفتگی عضلانی است که می‌تواند ریتمیک یا شبیه دردهای شکمی قاعدگی باشد.
- ♦زایمان زودرس
چنانچه کمردرد مداوم و فشار لگن دارید که می‌آید و می‌رود، ممکن است زایمان زودرس داشته باشید. چنانچه هر ساعت چهار یا بیشتر انقباض دارید و این انقباض‌ها به مدت دو ساعت ادامه می‌یابند، حتی پس از ادرار و دراز کشیدن، باید مورد بررسی قرار گیرید. اگر این علائم قبل از 37 هفته رخ دهد، احتمالاً زایمان زودرس محسوب می‌شود.
- ♦حاملگی خارج رحمی
یکی از دلایل درد لگن در بارداری حاملگی خارج رحمی است. حاملگی خارج رحمی یا داخل لوله فالوپ که در آن تخمک در جایی غیر از رحم، و اغلب در لوله فالوپ کاشته می‌شود از هر 50 حاملگی در یک مورد اتفاق می‌افتد. در صورت بروز اتفاق غیرممکنی مثل بارداری خارج رحمی، ممکن است در هفته‌های 6 تا 10 بارداری خود دچار درد و خونریزی شدید شوید، چرا که لوله در حال باز شدن است. زنانی که در معرض خطر بیشتری برای بارداری خارج رحمی قرار دارند شامل کسانی هستند که در گذشته حاملگی خارج رحمی، جراحی لگن، شکم، لوله رحمی داشته‌اند و یا آن دسته از افرادی که در زمان بارداری یا عفونت لگن اندومتریوز، بستن لوله یا دستگاه داخل رحمی (IUD) داشته‌اند. به نظر می‌رسد رحم با شکل نامتعارف و استفاده از تکنیک‌های لقاح مصنوعی نیز خطر حاملگی خارج رحمی را افزایش می‌دهد.
حاملگی‌های خارج رحمی نمی‌توانند حفظ شوند و نیازمند درمان فوری هستند. چنانچه تست بارداری مثبت داشته‌اید اما هنوز بارداری شما مورد تأیید نبوده و درد شکم دارید، باید بلافاصله توسط پزشک زنان و زایمان ارزیابی شوید.
- ♦جدا شدن پیش از موعد جفت
جفت منبع اکسیژن و مواد مغذی برای کودک است. معمولاً بالای دیواره رحم کاشته می‌شود و تا بعد از تولد کودک جدا نمی‌شود. در موارد نادر (از هر 200 تولد 1 مورد)، جفت می‌تواند از دیواره رحم جدا شود، این یک عارضه خطرناک است که بیشتر در سه ماهه سوم رخ می‌دهد. درد ناشی از جدا شدن جفت را "درد شدید، مداوم و به تدریج رو به وخامت قسمت تحتانی شکم" توصیف می‌کنند. در چنین شرایطی رحم به سفتی سنگ می‌شود (به عبارتی در صورت فشار شکم، فرو نمی‌رود) به علاوه ممکن است خونریزی بدون لخته و به رنگ قرمز تیره داشته باشید. در برخی موارد، ممکن است با جدا شدن جفت فرد زایمان کند، در این حالت متخصص معمولاً وی را به صورت اورژانسی سزارین می‌کند. در صورت خفیف بودن جدا شدن جفت، پزشک ممکن است اجازه دهد بارداری ادامه یابد یا احتمال دارد باعث زایمان طبیعی فرد بیمار شود. زنانی که در معرض این بیماری هستند شامل کسانی هستند که سابقه جدا شدن جفت یا فشار خون بالا، پره اکلامپسی و آسیب شکمی دارند.
- ♦فیبروم رحم
از دیگر دلایل درد لگن در بارداری می‌توان به فیبروم رحم اشاره کرد. فیبروم رحم، رشد غیرسرطانی سلول‌های رحمی است. این موارد در طی سال‌های باروری بیشتر دیده می‌شوند و بارداری می‌تواند فیبروئیدها را بزرگتر کند؛ این فیبروئیدها ممکن باع آسیب شوند و یا ضرری نداشته باشند. هنگامی که یک فیبروم به سرعت رشد می‌کند، می‌تواند از عروق خونی خود خارج شده و از بین برود و باعث درد شود. بیشتر مواقع، فیبروم‌ها صرفاً در بارداری مشاهده می‌شوند، با این حال هر چند وقت یک بار، باید جراحی شوند تا بارداری ادامه یابد.
- ♦پارگی رحم
پارگی رحم به ندرت اتفاق می‌افتد اما احتمال آن وجود دارد، خصوصاً اگر دارای زخمی از سزارین قبلی یا سایر جراحی‌های مربوط به شکم باشید. در صورت بروز این اتفاق، احساس درد شدید ناگهانی را در خط وسط کمر و محل زخم قبلی تجربه خواهید کرد که می‌تواند برای مادر و کودک فاجعه بار و به طور بالقوه کشنده باشد. پارگی‌های ناشی از مواردی غیر از زایمان معمولاً با نوعی ضربه به شکم همراه است. هیچ راهی برای جلوگیری از پارگی رحم وجود ندارد. با این حال، اگر یک بیمار از فاکتور خطر پارگی برخوردار باشد، در این صورت باید تحت مراقبت دقیق پزشک قرار گیرد و علائم وی باید جدی گرفته شود، خصوصاً اگر درد در اواخر بارداری ایجاد شده و رو به وخامت باشد.
- ♦پره اکلامپسی
5 تا 8 درصد از کل زنان باردار پره اکلامپسی و سایر اختلالات فشار خون را تجربه می‌کنند. پره اکلامپسی می‌تواند در هر زمان و پس از 20 هفته بارداری ایجاد شود، یکی از دلایلی که پزشک در هر ملاقات فشار خون بیمار را چک می‌کند، همین است و مشخصه آن فشار خون بالا و پروتئین در ادرار است. چرا که فشار خون بالا بواسطه انقباض عروق رحم که تأمین کننده اکسیژن و مواد مغذی جنین است، احتمال دارد رشد کودک کند شود. پره اکلامپسی همچنین خطر جدا شدن جفت را افزایش می‌دهد، در این حالت جفت قبل از زایمان از دیواره رحم جدا می‌شود. هنگامی که پره اکلامپسی شدید است، می‌تواند همراه با درد در قسمت راست بالای شکم، حالت تهوع، سردرد، تورم و اختلالات بینایی باشد. اگر به داشتن پره اکلامپسی مشکوک هستید، سریعاً با پزشک متخصص تماس بگیرید.
- ♦پیچ خوردگی تخمدان
یکی دیگر از دلایل بعید اما جدی درد لگن در بارداری احتمال پیچ خوردگی تخمدان است. این اتفاق ممکن است هر لحظه روی دهد، اما به احتمال زیاد در مراحل اولیه بارداری بروز می‌کند. تخمدان مانند یک دوک عضلانی است، بنابراین ممکن است روی خود پیچ بخورد و خونرسانی خود را قطع کند. یک عامل خطر برای پیچ خوردن تخمدان، ایجاد تخمک گذاری است چرا که می تواند باعث بزرگ شدن تخمدان شود. علائم پیچ خوردگی تخمدان شامل درد پایین شکم، حالت تهوع و تب است.
- ♦آپاندیسیت
احتمال التهاب آپاندیس حتی در صورت بارداری فرد هم وجود دارد. به طور کلی در چنین شرایطی فرد در قسمت پایین سمت راست شکم خود احساس درد می‌کند. آپاندیسیت می‌تواند در دوران بارداری مخفی باشد. برای جلوگیری از خطر پارگی آپاندیسیت، جراحی اضطراری برای حذف آپاندیس ضروری است.
- ♦سنگ کلیه
چنانچه درد شدید دارای اوج و فرودی دارید که تا پهلوی شما گسترش یافته، احتمالاً سنگ کلیه داشته باشید. معمولاً باید با تسکین بیمار صرفاً منتظر دفع سنگ بود. چنانچه مشکوک به سنگ کلیه هستید با پزشک خود صحبت کنید.
سخن پایانی
در اوایل بارداری، بسیاری از زنان درد لگن دارند. درد لگن در بارداری به درد پایین تنه و ناحیه زیر شکم و بین استخوان ران (لگن) اشاره دارد. درد ممکن است ناگهانی و طاقت فرسا و یا خفیف و مداوم یا هر دو باشد. در صورت وجود دردی که موقتی نیست و با علائمی چون خونریزی همراه است، در اسرع وقت با یک متخصص مشورت کنید. همانطور که پیش‌تر بدان اشاره کردیم گاهی دردهای لگن در حین بارداری دارای دلایل غیرمرتبط با بارداری از جمله بیرون زدگی دیسک، روماتیسم مفصلی و یا آرتروز شدید هستند، در صورت بروز دردهای کمر به این علل حتماً باید با متخصصین ارتوپد مشورت کنید. کلینیک ارتوپدی فوق تخصصی ما با ارئه درمان‌های نوین در تلاش است در راستای ارتقاء سلامت زنان باردار گام بردارد.