درمان پارگی دیسک کمر
دیسک بین مهره ای ساختاری منعطف بوده و به ستون فقرات قابلیت انعطاف داده است. مهره ها استخوان های ستون فقرات اند که از نخاع محافظت میکنند. اگر این دیسک ها پاره شده و بیرون بزنند حفره ای که نخاع از آن عبور میکند را تنگ کرده و باعث فشار بر اعصاب یا خود نخاع میشوند. عدم درمان این عارضه علاوه بر دردی که معمولا غیر قابل تحمل است، ممکن است از خود اثرات غیرقابل برگشتی مانند از دست رفتن دائمی کنترل ادرار بر جای بگذارند.
روش های ختلفی برای درمان پارگی دیسک کمر وجود دارد. بسته به شدت آسیب این درمان ها میتوانند از درمان های محافظه کارانه تا جراحی متغیر باشند. اگر دکتر دیسک کمر به شما اطلاع داده است که دچار پارگی دیسک کمر شده اید، احتمالا بخواهید بدانید درمان پارگی دیسک کمر چیست؟ در این مقاله به انواع روش های درمان میپردازیم.
فهرست
پارگی، فتق یا جابه جایی دیسک میتواند باعث ایجاد درد شدید در ناحیه پایین کمر شود. گاهی این درد به سمت پایین و پا ها کشیده میشود که به آن درد سیاتیک میگویند. علائم پارگی دیسک معمولا خود به خود پس از چند هفته تا چند ماه برطرف میشود. در صورتی که این اتفاق نیوفتد و درد برای شما مزمن و طولانی شود ممکن است جراحی لازم باشد.
درد شدید بخش تحتانی کمر میتواند ناشی از پارگی دیسک باشد. اما علل دیگر از قبیل کشیدگی تاندون ها، رباط ها و آسیب های عضلانی نیز میتوانند این علامت را ایجاد کنند. پارگی دیسک کمر به ریشه های عصب نخاعی فشار وارد میکنند و باعث ایجاد دردهایی میشوند که رادیکولوپاتی نام دارد. بسته به اینکه ریشه ها کدام نقطه از پا را عصب دهی میکنند محدوده ی دردناک متفاوت است. میتواند کشاله ی ران، روی پا و غیره باشد.
علائم زیر علائم آسیب عصب سیاتیک است:
درد تیز در نواحی مختلف بسته به ریشه ی درگیر
گزگز بخشی از پا
ضعف در پا
در موارد پارگی دیسک، درد ناشی از آن هنگام خم شدن کمر در حالی که پا ها صاف اند، یا هنگام نشستن بدتر میشود. زیرا این حرکت ها فشار وارد بر اعصاب را بیشتر میکنند. همچنین ممکن است هنگام عطسه و سرفه نیز دردی تیز حس شود.
دیسک با حالت لاستیکی خود امکان خم شدن را فراهم میکند و فشارهای وارده بر نخاع هنگام چرخش ستون فقرات، بلند کردن اجسام و خم شدن را جذب خود میکند. با افزایش سن دیسک شروع به بیرون زدن میکند. ممکن است به علت کاهش آب موجود درون ماده ژلاتینی دیسک، کمی از ارتفاع آنها کاسته و سفت تر شود و لایه ی فیبری اطراف آن نیز ضعیف شود.
اگر دیسک تخریب شده بر اعصاب نخاعی اطراف خود فشار وارد کنند، ملتهب میشوند. پارگی دیسک مخصوصا بر ریشه های عصب سیاتیک اثر دارند. عصب سیاتیک به سمت پاها پایین میرود. برای همین در این نواحی درد و گزگز احساس میشود.
دیسک هایی که ضعیف شده اند در نتیجه فعالیت روزمره، ورزش ها، تصادفات یا سقوط و افتادن در معرض پارگی قرار میگیرند. البته حتی در غیاب این موارد و صرف افزایش سن نیز ممکن است پارگی دیسک رخ دهد.
تشخیص پارگی دیسک بر اساس علائم مخصوصا علائم آسیب بر عصب سیاتیک است. ممکن است تصور کنید پزشک درخواست CT یا MRI میدهد. با این حال در برخی موارد شرح حال و علائم به تنهایی برای تشخیص کافی است. در میانسالی، معمولا دیسک ها ظاهری غیرطبیعی در MRI دارند اما باعث ایجاد درد یا مشکلات دیگر نمیشوند.
پارگی دیسک کمر و مشکلات آن درجه بندی دارند. میتوانند از یک برآمدگی ساده بوده یا پارگی رخ داده و محتویات مرکز دیسک به بیرون ریخته باشد. درد های کمر مربوط به دیسک و عصب سیاتیک معمولا خود به خود طی چند هفته بهبود میابند. اما در برخی موارد این درد بیشتر به طول می انجامد. این بستگی به شدت بیرون زدگی دیسک، وضعیت مریض، سن و بیماری های دیگر دارد. انتخاب نوع درمان نیز به میزان خطر محتمل و شدت علائم بستگی دارد. در صورت بروز درد جدید یا عود دردی که از قبل وجود داشته، توصیه میشود در دم اول اقدامات خودمراقبتی برای کاهس علائم را انجام داده و صبر کنید تا درد برطرف شود. این مراقبت های محافظه کارانه ی استاندارد عبارت اند از:
روی نواحی دردناک پک یخ بگذارید. این روش هنگامی که احساس کردید درد در حال شروع شدن است جواب میدهد. یخ با بلوک کردن اعصاب باعث بی حسی و کاهش ناراحتی میشود. در ادامه گذاشتن جسمی گرم مانند حوله ی داغ در ناحیه یا حمام آب گرم باعث کاهش اسپاسم عضلات کمر و در نتیجه بهبود حرکت آنها میشود.
مسکن هایی که بدون نسخه به فروش میرسند میتوانند باعث کاهش التهاب شوند:
- داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی مانند ایبوبروفن
- ناپروکسن
- استامینوفن
- آسپرین
- دوز توصیه شده را استفاده کنید. مصرف طولانی مدت یا بیش از حد، خصوصا در مورد ایبوبروفن، باعث آسیب به معده و خونریزی میشود.
اگر این دارو ها و سایر درمان های خانگی در کاهش درد شما تاثیر مطلوبی نداشتند، ممکن است دکتر برای شما شل کننده ی عضلات تجویز کند.
- فعال بمانید: استراحت طولانی مدت برای درد کمر توصیه نمیشود. در ساعات اول مقداری استراحت ایرادی ندارد. اما بعد از آن سعی کنید کم کم راه بروید و در طول روز تا جایی که ممکن است فعالیت های روزانه را انجام دهید حتی اگر کمی درد دارید
- ورزش: زمانی که دردتان کمتر شد، ورزش سب و حرکات کششی به شما کمک میکند به وضعیت طبیعی خود بازگردید. مراقب باشید دستورالعمل این ورزش ها را حتما از پزشک یا یک فیزیکال تراپیست بگیرید تا مطمئن باشد که حرکاتی که انجام میدهید برای ستون فقرات و دردی که دارید ایمن است.
- درمان های مکمل: ماساژ و طب سوزنی میتواند برای کاهش درد مفید باشد. مطمئن شوید که فردی که این خدمات را ارائه میدهد مدرک معتبر داشته باشد و به طور حرفه ای آموزش رسمی دیده باشد. همچنین آنها را در جریان پارگی دیسک کمر خود بگذارید تا بتوانند به طور موثر وضعیت شما را بهبود ببخشند.
پزشکان تا جایی که بشود درمان های محافظه کارانه را پیش میگیرند. به کاهش التهاب کمک کرده و اگر فشار پایدار روی عصب وجود نداشته باشد با تزیق کورتون ، اوزون، ورزش های نگه دارنده. و کمربند های مخصوص به بهبود علائم فرد کمک میکنند. اما اگر درد ناشی از فشار بر عصب سیاتیک بیش از 3 ماه طول بکشد، درد مزمن تلقی شده و به سطح بالاتری از درمان و مراقبت نیاز دارد. بسیاری از افراد در این مرحله به جراحی می اندیشند.
تزریق استروئید های ضد التهابی در نواحی اطراف عصب ملتهب و دیسک پاره شده میتواند کمک به تعویق جراحی کند، اما این روش یک راه حل دائمی نیست. این تزریقات میتوانند به مدت چند ماه درد را سرکوب کنند اما درد دوباره شروع خواهد است. همچنین در طول یک سال از یک حدی بیشتر نمیتوان این تزریقات را انجام داد. کورتون یا استروئید در کنار اثربخشی قوی، اثرات جانبی ای دارند که مصرف طولانی مدت شان را محدود میکند.
تصمیم بر عمل جراحی گاهی به خود فرد بستگی داد. پزشک به شما تمام روش های درمان پارگی دیسک کمر و ضرر ها و منافع هر روش را توضیح میدهد تا بتوانید روشی را که مناسب سبک زندگی تان است انتخاب کنید. به پزشک خود اطلاع دهید که درمانهای محافظه کارانه را امتحان کرده این اما همچنان درد دارید. زیرا در برخی افراد علی رغم این درمان ها درد برای ماه ها باقی مانده و حتی باعث ایجاد اختلال و دشواری در ایستادن، راه رفتنن، سر کار رفتن و حتی رسیدگی به کار های روزانه میشوند.
تنها تعداد معدودی از مطالعات بیان داشته اند که دیسکوتومی در مراحل اولیه بهبودی بیشتری نسبت به درمان های محافظه کارانه طولانی مدت دارد. همین مطالعات نشان داده اند که نتیجه ی نهایی بعد از 1 یا دو سال بین هر دو روش یکسان بوده است. و هنوز تحقیقات بیشتری نیاز است تا مشخص شود چه بیمارانی از انجام عمل دیسکوتومی بیشترین نتیجه را میگیرند. وجود درد شدید، اختلال در زندگی روزمره، تحلیل رفتن عضلات پا و غیره از جمله مواردی اند که جراحی را الزامی میکنند. اما پزشکان تلاش میکنند با روش های غیر جراحی علائم بیماری های دیسک را کنترل کنند.
عمل دیسکوتومی چطور صورت میپذیرد؟
این روش، رایج ترین روش جراحی برای کاهش درد کمر است. بسیاری از دیسکوتومی ها حدود یک ساعت به طول انجامیده و نیازمند بیهوشی عمومی اند. حین عمل روی تخت جراحی به شکم در حال درازکشیده قرار میگیرید. دیسکوتومی انواع مختلفی دارد. تکنیک های جراحی با هم تفاوت دارند اما در این روش بخشی از دیسک پاره شده را خارج میکنند تا بر نخاع و اعصاب فشار وارد نیاورد. در بسیاری از موارد، عمل به صورت سرپایی صورت میپذیرد. انواع تکنیک ها در زیر به طور خلاصه شرح داده میشوند:
در این نوع جراحی، پزشک جراح یک برش در ناحیه میزند تا دید و دسترسی مناسب به دیسک حاصل شود. سپس با استفاده از ابزار های جراحی بخشی از دیسک را خارج میکند. دیسکوتومی باز معمولا شامل پروسه ای به نام لامینکتومی است که در آن بخشی از استخوان مهره خارج میشوند و بدین ترتیب از فشار وارد بر اعصاب کاسته میشود.
این ورژن نسبت به عمل باز کمتر تهاجمی بوده و بسیاری از جراح ها این روش را ترجیح میدهند. طی میکرودیسکوتومی، جراح یک برش کوچک در کمر ایجاد کرده و ابزاری را به منظور مشاهده ی دیسک به صورت ویدئو وارد بدن میکنند.همچنین بخشی از استخوان مهره به منظور مشاهده ی دیسک خارج میشود. این بخش از پروسه همی لامینکتومی نام دارد.
بعد از مشاهده ی دیسک، جراح همانند روش باز، بخشی از دیسک را خارج میکند. تفاوت آن با روش قبل برش کوچکتر و ابزار هاییست که جراح به کار میبرد.
در این روش از دستگاه خاص تصویر برداری با پرتو X به نام فلوئوروسکوپ استفاده میشود. به کمک آن ابزار های جراحی وارد بدن میشوند تا بخشی از دیسک را خارج کنند. در این روش پزشک مستقیما دیسک را نمیبیند بلکه تصویر آن را در دستگاه میبیند. در برخی از انواع این تکنیک، به جای ابزار های جراحی، از لیزر برای خارج کردن دیسک استفاده میشود. در روشی دیگر، ماده ای تزریق میشود تا مواد داخل دیسک حل شوند. یا ممکن است از حرارت و امواج رادیویی برای چروکیده کردن دیسک استفاده کنند. این تکنیک ها به تکنولوژی پیشرفته تری نیاز دارد و در تمام مراکز درمانی در دسترس نیستند.
بهبودی بعد از این عمل:
پس از به هوش آمدن، یک یا دو ساعت در اتاق ریکاوری میمانید. بسیاری از بیمارنا همان روز مرخص میشوند. فردی باید شما را با خودرو به منزل برساند.
پیش از بازگشت به منزل، حتما دستورالمعل مراقب های بعد از عمل را، برای مثال مراقبت از زخم جراحی، از پزشک دریافت کنید. پزشک ممکن است برای جلوگیری از عفونت زخم آنتی بیوتیک تجویز کند. زخم محل جراحی برای چند روز دردناک خواهد بود و ممکن است از آن مایع خارج شود. علامت های خطر شامل تب، تورم، قرمزی و درد و احساس گرما در محل زخم هستند و در صورت بروز این ها سریعا با پزشک خود تماس برقرار کنید.
مدت زمانی که طول میکشد تا بتوانید به سرکار خود برگردید 2 تا 6 هفته است. در این مدت پزشک به شما توصیه اجتناب از فعالیت های خاصی را از قبیل بلند کردن اجسام وزین، خم شدن یا نشستن طولانی مدت، میکند.
خطرات عمل دیسکوتومی:
جراحی دیسکوتومی به طور کلی ایمن است. اما مانند هر جراحی ای خطر یک سری عوارض وجود دارد. از قبیل:
خونریزی بیش از حد یا لخته شدن خون
- عفونت
- نشت مایع نخاعی
- آسیب عروق یا اعصاب نخاع
- آسیب به بافت های حفاظت کننده از ستون فقرات
اثر بخشی جراحی دیسک تضمینی نیست و درد ممکن است حتی بدتر شود. دیسک ممکن است در آینده دوباره پاره شود یا همین اتفاق برای دیسک دیگری بیوفتد.
بهبودی
بسیاری از درد های دیسک کمر طی چند ماه به طور قابل توجه ای بهبود میابند. پس از شروع مجدد درد، انتظار دوره ای تدریجی برای بهبود درد داشته باشید.
ورزش میتواند در جلوگیری از عود درد در آینده جلوگیری کند. ورزش های سنتی مانند یوگا و تای-چی به تقویت عضلاتی که از ستون فقرات حمایت میکنند، کمک میکنند. مراقب باشید در انجام این ورزش ها افراط نکنید. وگرنه ممکن است درد جدیدی اغاز شود.
فرسایش دیسک به مرور زمان بیشتر میشود. باید خود را برای عود های احتمالی آماده کنید. به این ترتیب که مراقب سلامت کمر خود باشید. از روش های زیر برای این منظور استفاده کنید:
ورزش منظم
حفظ وزن مناسب: با استفاده از شاخص BMI وزن ایده آل خود را محاسبه کنید.
پرهیز از فعالیت هایی که باعث تحریک درد کمر میشوند
درد کمر ناشی از پارگی دیسک در بسیاری از موارد خود به خود بهبود میابد. در این مقاله انواع روش های درمان پارگی دیسک به طور خلاصه معرفی شدند. از روش های راحت تر میتوانید برای کمک به بهبود درد شروع کنید و توصیه های بهداشتی و سلامت را رعایت کنید تا از احتمال عود آن کاسته شود. توجه کنید اگر دیسک کمر به طور حاد پاره شود میتواند عوارض ناگواری مانند بی اختیاری، اختلال راه رفتن، فلج، ناتوانی جنسی و غیره برجای بگذارد. پس اگر مشکوک به علائم یاد شده هستید به پزشک مراجعه کنید. تا در مراحل اولیه از جراحی های سنگین پیشگیری شود.