نشانه‌هاي ديسك كمر
بسته به موقعیت بیرون‌زدگی دیسک و اندازه و شدت بیرون‌زدگی، نشانه‌هاي ديسك كمر بسیار متفاوت خواهد بود. چنانچه بیرون‌زدگی دیسک روی عصب فشار نیاورد، ممکن است بیمار کمردرد داشته یا اصلاً دردی نداشته باشد. حال آنکه در صورت تحت فشار بودن عصب ممکن است نشانه‌هاي ديسك كمر شامل درد، بی حسی یا ضعف در ناحیه ای از بدن که عصب در آن امتداد می‌یابد، خواهد بود. به طور معمول، پیش از بروز بیرون‌زدگی دیسک یک برهه کمردرد یا سابقه طولانی دوره‌های متناوب کمردرد وجود دارد. بروز هر یک از علائم دیسک بیرون زده باید به موقع تحت درمان دکتر دیسک کمر قرار گیرد، چرا که عدم درمان به موقع بیماری با عوارض جدی و خطرناکی چون فلج دائم، یا آسیب و اختلالات دائمی همراه خواهد بود. برای درمان دیسک کمر علائم و نشانه‌های بیرون‌زدگی دیسک باید به دقت مورد بررسی قرار گیرد تا بهترین شیوه درمانی طبق شرایط فیزیکی فرد و مشکلات وی اتخاذ گردد. مرکز تخصصی و فوق تخصصی ما با گروهی از فوق تخصصین ارتوپدی در تشخیص مشکلات ناشی از بیرون‌زدگی دیسک بر اساس نشانه‌ها و علائم و ارائه راهکارهای متفاوت درمانی از جمله فیزیوتراپی، تولید کمربندهای طبی شخصی ساز، جراحی و سایر رویکردها نقش دارند.
فهرست مطالب مورد استفاده در این مقاله
نشانه‌های دیسک کمر چیست؟
بیشتر بیرون‌زدگی‌های دیسک در قسمت پایین کمر ایجاد می‌شوند، با این حال ممکن است در نواحی دیگر نیز ایجاد شوند. نشانه‌هاي ديسك كمر بسته به محل بیرون‌زدگی دیسک و ریشه عصبی که روی آن فشار می‌آورد، متفاوت خواهد بود. پیش از صحبت در خصوص علائم بیرون‌زدگی دیسک کمر بد نیست با مفهوم دیسک بیرون زده آشنا شویم.
دیسک کمر ممکن است با چه مشکلاتی مواجه شود؟
ستون فقرات کمری متشکل از5 بخش استخوانی در ناحیه کمر است که دیسک کمر در آن نواحی رخ می‌دهد.
دیسک برآمده: با افزایش سن، احتمال از دست رفتن مایع دیسک بین مهره‌ای و خشک شدن آن وجود دارد. با بروز چنین اتفاقی، دیسک اسفنجی (که بین قسمت‌های استخوانی ستون فقرات قرار دارد و به عنوان "ضربه گیر" عمل می‌کند) فشرده می‌شود. این فشردگی ممکن است منجر به شکاف حلقه سخت بیرونی شود. این مسئله به بیرون آمدن هسته یا محتوی داخلی حلقه منتهی می‌شود و به آن برآمدگی دیسک گویند.
پارگی یا بیرون‌زدگی دیسک: با شکستن دیسک یا با ادامه فشار بر ستون فقرات، احتمال دارد هسته داخلی پالپوس از حلقه خارج شود. در چنین شرایطی دیسک دچار پارگی یا بیرون‌زدگی می‌شود. در چنین شرایطی قطعات مواد دیسک روی ریشه‌های عصبی واقع در پشت فضای دیسک فشار وارد می‌کنند. این مسئله می‌تواند باعث درد، ضعف، بی حسی یا تغییر در احساس شود.
بیشتر بیرون زدگی‌های دیسک در قسمت تحتانی ستون فقرات کمری، به ویژه بین مهره‌های چهارم و پنجم کمر و بین مهره‌های پنجم کمری و اولین مهره ساکرال (سطوح L4-5 و L5-S1) اتفاق می‌افتد.
منظور از دیسک بیرون زده چیست؟
حال که با مشکلات مرتبط با دیسک کمر آشنا شدیم، قصد داریم در خصوص بیرون‌زدگی دیسک اطلاعات کسب کنیم. بیرون‌زدگی دیسک به مشکل یکی از ضربه‌گیرهای لاستیک مانند (دیسک) قرار گرفته بین استخوان‌های جداگانه (مهره ها) اشاره دارد که مجموعاً ستون فقرات را تشکیل می‌دهند.
دیسک نخاعی دارای یک مرکزِ نرم ژله‌ای (هسته) است که با قسمت بیرونی سخت‌تر و لاستیک مانندی (ساختار حلقوی) محصور شده است. دیسک بیرون زده که گاهاً به عنوان دیسک لغزیده یا پاره شده هم شناخته می‌شود، زمانی بروز می‌کند که بخشی از هسته دیسک از طریق پارگی ساختار حلقوی به بیرون رانده می‌شود. بیرون‌زدگی دیسک، می‌تواند عصب مجاور را تحریک کند.
شایع‌ترین علائم بیماری دیسک کمر چیست؟
موارد ذیل شایع‌ترین نشانه‌هاي ديسك كمر هستند:
یکی از شایع‌ترین علائم دیسک کمر درد موضعی ناحیه کمر است که به دلیل بیرون زدگی دیسک از محل اصلی خود بروز می‌کند. در مرحله بعد شایع‌ترین علامت دیسک کمر درد رادیکولر یا همان درد تیر کشنده به باسن، ران، کشاله ران، کنار زانو، ساق و انگشتان بیمار خواهد بود. علامت دیگری که ممکن است رخ دهد پارستزی‌ها هستند که شامل سوزن سوزن شدن، گرم و سرد شدن، مور مور و گز گز خواهد بود که همگی در اثر تحت فشار قرارگیری عصب به صورت غیرطبیعی بروز خواهد کرد.
- درد پا: چنانچه دیسک در قسمت پایین کمر بیرون بزند، معمولاً درد زیادی باسن، ران و ساق پا را تحت تاثیر قرار خواهد داد. این درد مشابه برق گرفتگی است. گاهی درد صرفاً در مچ پا، ساق پا یا ران پا بروز می‌کنند و شما دردی در کمر را تجربه نکنید. این درد ممکن است حین سرفه، عطسه یا حرکت در موقعیت‌های خاص به پای شما منتقل شود. این درد اغلب به صورت دردی شدید یا سوزان توصیف می‌شود. در برخی مواقع فرد صرف ضعف دارد و احساس کاهش قدرت در عضلات می‌نماید.
- بی حسی یا سوزن سوزن شدن پا و مچ پا : افرادی که به بیرون‌زدگی دیسک کمر مبتلا هستند اغلب دچار بی حسی یا حس سوزن سوزن در قسمتی از بدن هستند که توسط اعصاب آسیب دیده بکار گرفته می‌شوند.
- ضعف عضلانی پاها: ماهیچه‌های بکار گرفته شده توسط اعصاب آسیب دیده ضعیف می‌شوند. این مسئله می‌تواند باعث عدم تعادل و لغزش بیمار شده یا بر توانایی آنها در بلند کردن یا نگه داشتن اجسام تأثیر بگذارد.
- کمردرد متناوب یا مداوم: این درد ممکن است با حرکت، سرفه، عطسه یا ایستادن طولانی مدت بدتر شود.
- افتادگی مچ پا: علائم عصبی ناشی از بیرون‌زدگی دیسک کمر احتمالاً شامل مشکل در بلند کردن پا حین راه رفتن یا ایستادن روی گودی پا باشد که این حالت به افتادگی مچ پا معروف است.
- درد عصب: قابل توجه‌ترین علامت بیرون‌زدگی دیسک معمولاً به عنوان درد عصبی در پا توصیف می‌شود و درد به صورت دردی سوزش آور، شدید، الکتریکی، منتشره یا دردناک توصیف می‌شود.
- محل متغیر علائم: بسته به متغیرهایی چون بیرون‌زدگی دیسک و میزان بیرون‌زدگی، علائم دیسک بیرون زده احتمالاً در نواحی کمر، باسن، جلو یا پشت ران، ساق پا، پا و انگشتان پا دیده می‌شود و معمولاً یک طرف بدن را درگیر خواهد شد.
- اسپاسم عضلات کمر
- سیاتیک - دردی که از کمر یا باسن شروع شده و از پا به ماهیچه ساق پا یا داخل پا منتشر می‌شود.
- کاهش انعطاف پذیری زانو یا مچ پا
- تغییر در عملکرد مثانه یا روده
در صورت مواجه فرد با هریک از این علائم بهتر است فرد به پزشک متخصص ارتوپد مراجعه نماید و درمان مناسب را شروع کند.
علل بروز دیسک بیرون زده چه مواردی می‌تواند باشد؟
حال که با نشانه‌هاي ديسك كمر آشنا شدیم بهتر است از علل بروز این ضایعه نیز اطلاع بیابیم. بیرون‌زدگی دیسک اغلب در نتیجه ساییدگی تدریجی و مرتبط با افزایش سن تحت عنوان تخریب دیسک ایجاد می‌شود. با افزایش سن، دیسک‌ها انعطاف پذیری کمتری پیدا کرده و حتی با فشار یا پیچش جزئی بیشتر مستعد پارگی یا گسستگی می‌شوند.
اکثر مردم نمی‌توانند علت بیرون‌زدگی دیسک خود را مشخص کنند. گاهی، استفاده از ماهیچه‌های کمر به جای عضلات ساق و ران برای بلند کردن اجسام سنگین و همچنین پیچاندن و چرخاندن کمر حین بلند کردن اجسام می‌تواند منجر به بیرون‌زدگی دیسک شود.
از سوی دیگر عواملی چون آسیب و ضربه و فشار ناگهانی به مهره‌های ستون فقرات کمری در اثر افتادن، تصادفات رانندگی و سقوط از ارتفاع می‌تواند منجر به بیرون‌زدگی دیسک شود.
عوارض بیرون‌زدگی دیسک کمر چیست؟
درست در قسمت بالای کمر، نخاع فرد به پایان می‌رسد. آنچه از طریق کانال نخاعی ادامه می‌یابد گروهی از ریشه‌های عصبی بلند موسوم به دم اسب است.
به ندرت، بیرون‌زدگی دیسک می‌تواند تمام کانال نخاعی، از جمله تمام اعصاب ساق پا را تحت فشار قرار دهد. احتمال لزوم جراحی اورژانسی برای جلوگیری از ضعف دائمی یا فلج بسیار نادر است.
در صورت داشتن شرایط و علائم ذیل بیمار باید به دنبال فوریت‌های پزشکی باشد:
- تشدید علائم و نشانه‌هاي ديسك كمر: درد، بی حسی یا ضعف می‌تواند تا حدی افزایش یابد که مانع فعالیت‌های روزانه فرد شود.
- اختلال و ناهنجاری در عملکرد مثانه یا روده: سندرم دم اسب می‌تواند باعث بی اختیاری ادرار یا مشکل در دفع ادرار حتی با وجود پر شدن مثانه شود.
- بی حسی پایین تنه: این از دست دادن تدریجی حس نواحی پایین تنه بدن از جمله ران داخلی، پشت ساق‌ها و ناحیه اطراف راست روده را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
شدت نشانه‌هاي ديسك كمر به چه عواملی بستگی دارد؟
اگر بیرون‌زدگی دیسک گسترده باشد علائم بیرون‌زدگی دیسک کمر معمولاً شدیدتر خواهد بود. چنانچه بیرون‌زدگی دیسک تأثیری روی عصب نگذارد، درد می‌تواند خفیف‌تر و محدود به کمر باشد.
در برخی موارد، کمردرد یا درد ساق پایی که برای چند روز رخ می‌دهد و سپس برطرف می‌شود، اولین نشانه بیرون‌زدگی دیسک خواهد بود.
علائم نادر اما خطرناک پارگی دیسک کمر چیست و تا چه میزان جدی است؟
از دست دادن کنترل مثانه یا روده، کمردرد، بی حسی در ناحیه پایین تنه و یا ضعف در هر دو پا علائم یک بیماری نادر اما جدی به نام سندرم دم اسب است.
در صورت عدم درمان به موقع، فشار و تورم منتهی به اعصاب انتهایی ستون فقرات قادر است منجر به فلج شدن و بروز سایر اختلالات دائمی شود. در صورت بروز این علائم، درمان فوری پزشکی که احتمالاً شامل آزمایش و جراحی است، ضروری خواهد بود.
علائم مربوط به بیرون‌زدگی دیسک کمر ممکن است دلایل دیگری نیز داشته باشد. معمولاً برای تعیین منبع درد و سایر علائم، یک معاینه کامل فیزیکی، ارزیابی پزشکی و گاهی آزمایش‌های تصویربرداری تشخیصی مورد نیاز است.
روش‌های درمانی پارگی دیسک کمر چیست؟
به طور معمول، درمان نگهدارنده اولین خط درمان برای مدیریت بیماری دیسک کمر است. این درمان‌ها احتمالاً شامل ترکیبی از موارد زیر باشد:
- استراحت در بستر
- آموزش نحوه عملکرد مناسب بدن (برای کمک به کاهش احتمال تشدید درد یا آسیب به دیسک)
- فیزیوتراپی، که احتمالاً شامل اولتراسوند، ماساژ، آمادگی جسمانی و ورزش باشد
- کنترل وزن
- استفاده از کمربندهای طبی کمری
- دارو‌های کنترل درد و شل کننده ماهیچه‌ها
- استفاده از کفی و کفش طبی
- استفاده از کمربند و بالشتک طبی مخصوص نشستن
- تزریق اوزون و کورتون داخل فضای اپیدورال بین دیسک
در صورت عدم موفقیت این اقدامات، احتمالاً برای برداشتن بخش بیرون زده دیسک به جراحی نیاز باشد. ممکن است جراح با ایجاد یک برش مقداری از استخوان پشت ستون فقرات بردارد تا به دیسک دسترسی پیدا کند. جراح دیسک بیرون زده و هر قطعه جدا شده اضافی را از فضای دیسک خارج خواهد کرد.
پس از جراحی، ممکن است لازم باشد در حین پروسه بهبودی تا چند هفته فعالیت خود را محدود کنید تا از بروز یک بیرون زدگی دیگر جلوگیری نمایید.
و کلام آخر
نکته‌‌ی قابل توجه در خصوص علائم پارگی دیسک کمر آن است که بسته به شدت پارگی و محل آن علائم بیرون‌زدگی دیسک متفاوت خواهد بود. در صورتی که پارگی دیسک منجر به ورود فشار مضاعف بر عصب نشود، فرد ممکن است دردی محدود در ناحیه پایین کمر احساس کرده یا به هیچ وجه عوارض دیسک کمر را در این رابطه حس نکنند. در حقیقت صرفاً افراد بسیار محدودی که به پارگی دیسک کمر مبتلا هستند ممکن است با علائم شدید یا بسیار ناراحت کننده مواجه شوند.
مرکز تخصصی ما آماده ارائه خدمات نوین پزشکی به کلیه بیماران مبتلا با بیرون زدگی دیسک می‌باشد.
شما می توانید برای آگاهی از تازه های درمان بیماری های ارتوپدی و دیدن فیلم ها و مطالب آموزشی ، از طریق آیکون های سمت چپ وارد صفحه اینستاگرام ما شده و سوالات خود را به طور مستقیم با پزشکان در میان بگذارید.
مجموعه ارتوپدی ما با بهره مندی از به روزترین تجهیزات پزشکی و متخصصین ارتوپدی متبحر برای درمان انواع بیماری های ارتوپدی در خدمت شما عزیزان است.